[elektryka simson s51] po wymianie instalacji brak kierunków

Witam
Mam problem z instalacja w Simsonie s51, a mianowicie
postanowiłem w motorku położyć nową instalacje bo stara nie była w najlepszym stanie. Nie było kierunków ani klaksonu, ani stopu, tylko gaszenie + światła (przód, tył).
Uzbierałem kasę i wszystko kupiłem (akumulator, kierunki, nowa wiązka kabli, elbe, EWR + parę inny elementów). Wydałem na to sporo pieniędzy. Zabrałem się do roboty. Wszystko położyłem wg. schematu niżej.

http://www.akf-shop.de/moser/s51-1c_d.png
Na początku popełniłem błąd gdyż podłączyłem zapłon( parę innych kabli nie pamiętam już jakich) do stacyjki na odwrót np. na stacyjce są oznaczenia 2 i niżej 37, to z schematu kabel 37 poszedł do wtyku z nr. 2 a nr. 2 do wtyku 37. Gdy zabrakło iskry po podłączeniu zapłonu spytałem na innym forum w czym tkwi problem? Napisali mi ze powinno być na odwrót więc też tak uczyniłem. Iskra się pojawiła ale odcięcie zapłonu niestety już nie (tak jak poprzednio spytałem: spaliłeś stacyjkę) Trochę byłem na siebie zły ale cóż trzeba się uczyć na błędach. Po podłączeniu już wszystkiego tak jak powinno być wg. schematu przyszedł czas odpalenia. Zalałem akumulator elektrolitem. Podłączam, odpalam a tu wielka klap. Brak kierunków, gaszenia (odcięcia zapłonu), klaksonu, światła stop, są tylko światła długie/krótkie + światło tylne.

Tak jak uprzednim razem spytałem gdzie tym razem popełniłem błąd. Powiedziano mi że może to być wina spalonej stacyjki.

Po odpaleniu ciągle się pali bezpiecznik (szklany 4A). Próbowałem też na innych ale niestety wszystkie się palą.
Postanowiłem że kupie używaną stacyjkę. Też tak uczyniłem. Podłączam odpalam i efekt ten sam.
Stacyjkę macie przedstawioną na zdjęciu poniżej.

https://obrazki.elektroda.pl/37_1257072748.jpg


Doradźcie mi co zrobić? Kable są na pewno połączone prawidłowo. Sprawdzałem xxx razy. Czyżby znowu się spaliła ta stacyjka?
Jak sprawdzić czy ta stacyjka jest dobra? Można jakoś zrobić mały obwód z żarówką i baterią? Które wtyki z którym połączyć?
Czytałem, że przy tym schemacie może uleć uszkodzeniu elba jeżeli spali się bezpiecznik. Czy to możliwe, że po przez spaloną na początku stacyjkę kolejno spalony bezpiecznik i następnie uszkodzona elba? Jeśli tak to czy jeżeli teraz wymienię i elbę i stacyjkę to wówczas będzie wszystko prawidłowo działać?
Proszę o pomoc!

pozdrawiam


ps. Mam nadzieję, że teraz już jest wszystko napisane poprawnie.

Opisz co jakie masz elementy instalacji i wg. jakiego schematu łączyłeś.
Szanse na spalenie stacyjki są prawie zerowe!
Czy podłączenie plusa akumulatora do kabla idącego od przerywacza kierunkowskazów do przełącznika prawy lewy powoduje ich zaświecenie z możliwością zmiany lewy-prawy. Czy świecą dwa kierunkowskazy. Czy zasilony każy z osobna świeci.
Uwaga.
Bezpiecznik szklany 4A to stanowczo za mało! Użyj samochodowy 8A.

Jack63
Łączyłem wg. tego schematu i też mam te wszystkie elementy co się tam znajdują(na schemacie)

http://www.akf-shop.de/moser/s51-1c_d.png

Czy robiąc obwód z żaróweczką i zasilaniem będę mógł sprawdzić czy stacyjka jest dobra?
Poprzez połączenie wtyku 59 z 56 na pierwszej pozycji
2 z 31 na pozycji drugiej.
30 z 15/51 na trzeciej pozycji oraz 58 z 59b na czwartej pozycji.

ps. Jutro podłącze aku pod kabel od przerywacza i zobaczę co się dzieje

Obecne od kilku lat na rynku stacyjki są marnymi podróbami. Największym problemem jest mechanizm ustalania wybranej pozycji stacyjki. Z reguły ciężko obrócić kluczykiem i nie ma charakterystycznego kliknięcia zapadki. Mało tego ustalona pozycja zapadki nie odpowiada właściwemu położeniu styków elektrycznych! W zasadzie lepiej naprawić starą, ale oryginalna stacyjkę, co nie raz robiłem. Jest z tym sporo pracy, ale efekt wyśmienity.
Znalazłeś bardzo dobry schemat. Ja z reguły korzystałem z oryginałów, choć przy zrozumieniu zasady działania schematy są zbędne.
Tobie też proponowałbym poświęcenie chwili czasu na zrozumienie tychże zasad. Łatwiej ci będzie zlokalizować usterkę lub własny błąd.
Oto kilka pomocnych uwag:
1. Stacyjka ma 4 niezależne sekcje. Wynika to z tego, że występują jakby cztery niezależne instalacje.
- zapłon (trzecia sekcja licząc od góry wg "twojego" schematu) : stacyjka tylko na krańcowych pozycjach zwiera do masy przerywacz lub cewkę ładującą EMZA
Wniosek: zapłon będzie działał gdy nie jest podłączony do stacyjki i kabel "wisi" !!!
Nie można zgasić silnika.
- Obwód prądu stałego (druga sekcja od góry) : obsługuje sygnał dźwiękowy, kierunkowskazy i ładowanie aku oraz w tej wersji schematu pozycyjne przednie i podświetlenie "zegarów" . Tu były różnice w różnych wersjach Simsonów, a ta jest ostatnia z produkowanych.
- sekcja świateł pozycyjnych też prąd stały (pierwsza sekcja od góry) : zasilana jest z sekcji drugiej i zasila to co opisałem wyżej.
- sekcja przełącznika światła dzienne/ światła nocne (czwarta od góry) : zwiera do masy kabel żółty na schemacie dając sygnał do regulatora napięcia świateł aby dać troszkę wyższe napięcie dla świateł "nocnych".
Uwaga: Światła reflektora przód i światło pozycyjne tył są zasilane z osobnej cewki magneta (w tej wersji schematu 42W) i są ciągle włączone!!!!!
Ładowanie aku i wspieranie prądem stałym robione jest przez drugą niezależną cewkę magneta (ok. 27W) i prostowane przez prostownik występujący w ESB-1 i nie połączony w żaden sposób poza masą z regulatorem napięcia świateł. Regulator, a w zasadzie ogranicznik napięcia ładowania jest w ELBA razem z przerywaczem kierunkowskazów.
Trochę to namieszane bo jest to najbardziej rozbudowana wersja schematu.
Problem polega na tym jakie masz cewki w magnecie. Jeżeli ich moc jest zbyt mała to trzeba zmodyfikować schemat połączeń lub zmienić ją na właściwą lub kupić nowe koło magnesowe.
Sprawdź same kierunkowskazy. Dostępne podróby są jak zwykle fatalnej jakości. Cieniutkie blaszki styków nie pozwalją na pewne mocowanie żarówek i doby styk elektryczny. Można też zrobić zwarcie do masy przez zbyt głębokie wsunięcie obudowy na rurkę mocowania!
Uwaga masy należy robić kablem tak jak na schemacie! Dobrze jest dorobić kabel masy silnika idący od śruby dekla sprzęgła do punktu masowania koło akumulatora. Bezpiecznik 8 A (!) należy zamontować na kablu idącym od (-) do masy!
Odnośnie stacyjki.
Zrób jej zdjęcia z twoim okablowaniem. Może pomyliłeś sekcje. Dobrze byłoby poprzez przedzwanianie sprawdzić jej schemat i prawidłowe łączenie wewnątrz każdej sekcji.
Ostatnia uwaga: Nie należy zapalać silnika z odłączonym akumulatorem!. Grozi to uszkodzeniem ELBA, co pewnie się już stało u ciebie.

Właśnie wróciłem z garażu. Przynoszę garść informacji.
Na początku chciałbym serdecznie Ci podziękować jack63 za pomoc jaką mi dotąd udzieliłeś. Mam nadzieje że poprowadzisz mnie też dalej ale do rzeczy.
Podłączyłem tak jak kazałeś + z aku pod 49a, - do masy. Efekt? Na początku nic. Słowa przechodzące mi przez głowę? K...! Po chwili przypomniało mi się że należało by przełączyć przełącznik . Przełącznik na lewej pozycji: świeci przedni kierunek lewy, tylny niestety nie (zapewne gdzieś coś nie łączy w listwie, jutro sprawdzę dokładniej)
Przełącznik na pozycji prawej: święcą oby dwa kierunkowskazy. Piękne pomarańczowe światło wprowadziło uśmiech do mojej twarzy. Niestety kierunkowskazy świecą a nie migają. Zapewne elba uległa uszkodzeniu tak jak wcześniej wspominałeś.
Czy elbę muszę kupić nową? Spaleniu zapewne uległa dioda zenera czy ktoś się zajmuje naprawą ich?
Czy robiąc obwód z żaróweczką i zasilaniem będę mógł sprawdzić czy stacyjka jest dobra?
Poprzez połączenie wtyku 59 z 56 na pierwszej pozycji
2 z 31 na pozycji drugiej.
30 z 15/51 na trzeciej pozycji oraz 58 z 59b na czwartej pozycji.

Z tym kupowaniem ELBa'y to się wstrzymaj. Bądź łaskaw wydrukować sobie schemat, aby mieć go przy motorku i rusz troszkę zwoje mózgowe. Popatrz którędy ma płynąć prąd i gdzie powinno być napięcie? Nie mogę cię prowadzić za rączkę, chyba że na piwo. Pewnie szybciej bym to naprawił niż piszę posty.
A przede wszystkim dokładnie, najlepiej kilkukrotnie aby zrozumieć i zapamiętać, czytaj posty i rób to co tam było(!) napisane. Jak nie wiesz co i jak zrobić - pytaj a nie wypisuj głupot na inny temat.
Wyjmij stacyjkę i "przedzwoń" każdą sekcję na każdej pozycji. Rób notatki!
Do "dzwonienia" wystarczy akumulator i działający kierunkowskaz. Stacyjka ma być goła!
Daj plus aku na 49 ElBA'y. Masę do 31c. 49a podłącz normalnie do środkowego wyprowadzenia przełącznika kierunkowskazów - oryginalnie wg. schematu kabel szary z czarnymi paskami. Minus aku do masy (czy zrobiłeś masy kablem ?) i próba lewy prawy. Napisz co wyszło.

jack63 wrote:

Daj plus aku na 49 ElBA'y. Masę do 31c. 49a podłącz normalnie do środkowego wyprowadzenia przełącznika kierunkowskazów - oryginalnie wg. schematu kabel szary z czarnymi paskami. Minus aku do masy (czy zrobiłeś masy kablem ?) i próba lewy prawy. Napisz co wyszło.

Przy takim połączeniu kierunkowskazy zaczęły migać
Przełącznik na lewej pozycji: miga kierunek lewy przedni (tylny nie)
Przełącznik na pozycji prawej: migają oba prawe kierunki
Przepatrzałem też dlaczego nie miga ten tylny lewy kierunek. Okazało się że kable idące od niego są spalone (nie przepuszczają prądu). Nie wiem czy już takie dostałem wcześniej czy też spaliły się jakoś u mnie. Sprawdziłem również kabel idący od modułu (2) do stacyjki (nr. wtyku 2) również okazał się nie sprawny. Wymieniłem go i teraz mam na pozycji 3 gaszenie. Pomyślałem, że może spalił się też kabel idący od modułu (31) do stacyjki (31) ale ten jest dobry.

Chcąc sprawdzić klakson podłączyłem + akumulatora do wtyku 15/51 przy stacyjce, - aku do masy (kablem) wówczas gdy zmienię pozycje w przełączniku (lewy/prawy) zaczynają migać kierunki. Zaczyna świecić światło postojowe w przedniej lampie oraz gdy wcisnę przycisk klaksonu również zaczyna trąbić. Dzieje się tak na wszystkich pozycjach.

Moja przednia lampa, nie mam jeszcze podłączonej halogenówki HS1 bo muszę inne trzymanie kupić dlatego też inaczej trochę podłączone mam przez co może ta postojowa zaczęła świecić

"Przedzwoniłem" tą stacyjkę:
przy połączeniu wtyku nr. 59 z 56 na żadnej z pozycji nie przechodzi prąd
przy połączeniu wtyku nr. 2 z 31 na pozycji 3 od dołu (2 od góry) żarówka świeci, na reszcie sekcji nic się nie dzieje
przy połączeniu wtyku nr. 30 z 51 na żadnej sekcji nie przechodzi prąd
przy połączeniu wtyku 58 z 59b na pozycjach krańcowych prąd przechodzi (pierwszej i czwartej).

ps. masy robiłem kablem rzecz jasna bo jak inaczej? Nie rozumiem tylko dlaczego są połączone masy kablem na tym schemacie za bezpiecznikiem a tylnym światłem (2 te masy są połączone przewodem) Oczywiście u siebie też tak mam zrobione

Gratuluję sukcesu. Przynajmniej kierunkowskazy działają, więc połowa ELBA'y jest OK.
Odnośnie lampy. Jeżeli kabel niebieski (chyba-bo zdjęcie fatalnej jakości) podłączony do punktu masy lampy jest kablem masy a ten z lewej ciemnoniebieski idzie do 59b, to wszystko jest OK.
Odnośnie stacyjki.
Jeżeli jest tak jak piszesz, to stacyjka na złom. Z taką nie da się jeździć!.
Sprawdź jeszcze raz. Wygląda jakby ktoś ją źle złożył!
Poza tym nie może być tak, że jak napisałeś: "59 z 56 na żadnej z pozycji nie przechodzi prąd"
Ważne. Pozycja 1 stacyjki to, patrząc na gniazdo kluczyka, obracamy kluczyk max w LEWO!
Jeżeli kupowałeś nową stacyjkę to ją reklamuj i nie daj się zwieść opowieściami o spaleniu styków stacyjki!
Istnieje jeszcze jedna możliwość. Masz źle oznaczone wyprowadzenia stacyjki. Wskazywałoby na to zdanie: "przy połączeniu wtyku nr. 2 z 31 na pozycji 3 od dołu (2 od góry) żarówka świeci, na reszcie sekcji nic się nie dzieje" oraz "przy połączeniu wtyku 58 z 59b na pozycjach krańcowych prąd przechodzi (pierwszej i czwartej)". Zauważ że powinno być odwrotnie. Tj 2 z 31 ma być połączone na 1 i 4 pozycji a 58 z 59b na pozycji 3.
Daj porządne zdjęcia stacyjki to określimy prawidłowe oznaczenia styków.
Musisz jednak zrobić tabelę połączeń dla WSZYSTKICH wyprowadzeń stacyjki a nie tylko po dwa. Numeracją ze zdjęcia linkowanego przez ciebie się nie sugeruj! Wg. mnie są tam błędy! Może znajdziesz w sieci zdjęcia oryginalnej stacyjki.

Ważne. Pozycja 1 stacyjki to, patrząc na gniazdo kluczyka, obracamy kluczyk max w LEWO!

Tak robiłem.

Stacyjka jest identyczna jak ta:



Takie same oznaczenia.
Może po prostu ta moja nadaje się do wymiany. Ześwirowała od tego prądu. Zwarć.
Skoro znalazłem już kilka przewodów nie sprawnych może i znajduje się ich jeszcze kilka przez co stacyjka przestała odpowiednio działać.

Tabelę wszystkich połączeń tzn.? Każdy wtyk z każdym mam połączyć i zobaczyć gdzie przechodzi prąd? Kombinacji jest chyba setki. W dodatku, przy niektórych kombinacjach chyba mogą wystąpić zwarcia.

Proszę się zapoznać z zasadami zamieszczania zdjęć na forum, poprawiłem ostatni raz. mod. Rycho T.

Sądzisz, że wpuszczałbym cię w takie maliny? Tysiące możliwości. A może próbowałem zachęcić cię do pomyślenia. Niestety, któryś raz mało skutecznie.
Stacyjka zbudowana jest "warstwowo". Wyprowadzenia są na czterech poziomach. Są to sekcje stacyjki. Chodzi o tabele połączeń w sekcjach.
Znajdź sobie w sieci inny schemat. Najlepiej jakiejś wersji "B" lub comfort.
Tam będą wykorzystane wszystkie wyprowadzenia stacyjki, nawet te których ty nie wykorzystujesz, ale mieszają ci w głowie.
Obawiam się, że źle podłączasz kable do stacyjki. Na ostatnim zdjęciu są oryginalne opisy. Trzeba tylko umieć je wykorzystać. Opisy są na pokrywce, ale trzeba je czytać jakby były obok wyprowadzeń, czyli wewnętrzny opis dotyczy górnego wyprowadzenia.
Instalację na okoliczność "dziwnych nieprzewodzących prąd kabli" można sprawdzić bez stacyjki! Trzeba po prostu zrobić jej pracę, czyli połączenie kabla z kablem!
Stacyjka nie ma mózgu więc nie mogła ześwirować. A zwarcia jej nie straszne!
Jak masz wątpliwości i nie chce ci się sprawdzać to kup nową!

Zrobiłem te wszystkie połączenia. (tak mi się wydaje)

http://moser-bs.de/Simson/s50s51.html

z w/w linku

Więc:
59 z 56 pozycja 0 (kluczyk max. w lewo), 1,2,3 brak przejścia

59 z 86 poz. 0, 1, 2, 3 brak przejścia

2 z 31 poz. 0, 1 brak przejścia
2 z 31 poz. 2 JEST przejście
2 z 31 poz. 3 brak przejścia

30 z 15/51 poz. 0, 1, 2, 3 brak przejścia

30 z 57a poz. 0, 1, 2, 3 brak przejścia

58 z 59b poz. 0 JEST przejście
58 z 59b poz. 1, 2 brak przejścia
58 z 59b poz. 3 JEST przejście
58 z 57 poz. 0, 1, 2, 3 brak przejścia

I to chyba wszystko. Wszystko wskazuje na to, że stacyjka nadaje się jedynie na złom.

Jeżeli możesz to wymień na inną. Tej nie da się używać!
Jeżeli chcesz się pobawić i zaoszczędzić trochę kasy, to otwórz ją. Wystarczy delikatnie podgiąć do góry (odwinąć zawinięte) trzy nity rurkowe. Ew. zetnij je przecinakiem i użyj "szpilek M3 z nakrętkami do skręcenia. Uważaj na sprężynki i kulki! Wypadają i można je zgubić!. Wg. mnie stacyjka jest dobra tylko przestawiona. Okaże się po rozbiórce lub nigdy.
Co z resztą instalacji? Czy coś jeszcze sprawdzałeś?

W piątek ew. w sobotę, niedziele będę miał trochę wolnego czasu to zajrzę do instalacji. W tygodniu ciężko gdyż wracam późno z uczelni. Jak tylko zdobędę coś pieniędzy zamówię stacyjkę. Wcześniej wspomniałeś że przynajmniej "połowę" elby mam dobrą. Czy mogę jakoś sprawdzić jej "drugą połowę"?

Tymczasem proszę moderatora o nie usuwanie/zamykanie tematu, gdyż z pewnością jeszcze do niego wrócę.

Zanim zdobędziesz kasę rozbierz stacyjkę! I tak nic nie ryzykujesz, przecież chcesz kupić nową. Zajmie ci to 15 min, a jest szansa oszczędności i przy okazji poznania jej "głębokiego" wnętrza.
Aby sprawdzić poza motorkiem drugą część ELBA'y Trzeba się zaopatrzyć w :
1. Transformator 24 - 50 V - typowy separacyjny min 40VA wystarczy. Można połączyć ODPOWIEDNIO kilka mniejszych w szereg. Jak wybierzesz ten wariant napisz. Powiem jak nie zrobić zwarcia!
2. Mostek prostowniczy mnin 2 A lub wyjęty z Simsona regulator napięcia świateł, który taki mostek zawiera.
3. Rezystor ok 20 Ohm min 10 W. Może być żelazko o mocy min 2 kW lub dwa mniejsze połączone równolegle. Chodzi ich grzejnik czyli rezystor. Prawo Ohma w rękę i liczymy.
4. Akumulator . Sądzę, że masz.
5. Inne drobne: kable złączki aby połączyć to w kupę (nie mylić z gó..)
6. Miernik. Sądzę, że masz.
Rolę cewki w magnecie grały będą trafo i rezystor. Reszta tak jak w Simsonie + połączenia.
Trzeba mierzyć spadek napięcia na rezystorze. Będzie świadczył o poborze prądu przez akumulator. Dodatkowo można mierzyć spadek napięcia na specjalnie dłuższym kablu do akumulatora na zakresie 200 mV. Kabel będzie robił za bocznik amperomierza lub wpiąć się szeregowo i mierzyć prąd. Ja tego prawie nigdy nie stosuję bo grozi zwarciem jak zapomnimy przepiąć kable w mierniku!
Pomiary są jakościowe a nie ilościowe! Nie chodzi o dokładne wartości tym bardziej że są to przebiegi mocno odbiegające od sinusoidy i prądu stałego!
Trzeba stwierdzić obecność prądu ładowania i jego wyraźne zmniejszanie się gdy aku osiągnie ok 15V. Może to potrwać, jednak wcześniej już wiemy że jest ładowanie.
Napisz czy się decydujesz i czego nie rozumiesz.

Właściwie jestem pewien, że jest ona spalona, gdyż takie posiadam u siebie już 3 i w wszystkich 3 są takie same przejścia lub nie prądu. Mianowicie 1 stacyjka która była w simsonie gdy go kupiłem została również przeze mnie spalona. (podłączyłem pod któryś wtyk jakiś kabel, jednak okazało się że ten kabel 20cm dalej jest juz innego koloru, były 2 razem zlepione). Kupiłem nową stacyjkę podłączyłem i już wszystko działało z powrotem normalnie. (czyli 1 się spaliła na 100%) W drugiej i trzeciej stacyjce są takie same przejścia prądu jak przy 1 (spalonej).

Odnośnie sprawdzenia elby chyba zrezygnuje. W sumie skoro kierunki przy odpowiedni połączeniu migają to tak na chłopski rozum powinna być dobra. Czyż nie?
Wcześniej wspomniałeś

"Nie należy zapalać silnika z odłączonym akumulatorem!. Grozi to uszkodzeniem ELBA, co pewnie się już stało u ciebie."

Gdyby to uszkodzenie elby nastąpiło to czy uszkodził się by wówczas układ odpowiadający za "mruganie" migaczy czy prostujący prąd(ładujący aku). ? Czy być może oba naraz?

PS. Miałem iść pogrzebać jeszcze przy tej instalacji, jednak z przyczyn prywatnych nie mogłem i póki co nie mogę.

Zrobisz jak zechcesz. Twoja sprawa. Jedni, jak ja, starają się spróbować naprawić, tym bardziej gdy nie ma ryzyka. Inni, pewnie jak Ty, wolą kupić i mieć problem z głowy. Wolny kraj - wolny wybór. Aby Ci jednak zasiać trochę niepokoju napiszę, że zakup nowej podróby to też spore ryzyko. Gdyby były oryginały, to sam bym Ci je proponował. Sam naprawiałem stacyjki, ale oryginalne. Szybko, łatwo i przyjemnie, a efekt gwarantowany.
A teraz ELBA. Składa się ona z dwóch prawie niezależnych układów. Działanie jednego nie świadczy o sprawności drugiego! Po prostu trzeba sprawdzić. Wystarczy wykonać pomiary napięć na akumulatorze i na kablach zasilających akumulator podczas pracy silnika. A potem patrzyć czy akumulator się nie rozładowuje i tyle. Sprawny akumulator nie jest potrzebny do pracy układu zapłonowego ani świateł! Zawsze wrócisz do domu.
PS.
Chłopski rozum zostaw chłopom a używaj swojego. Lepiej na tym wyjdziesz.

jack63 czy jesteś w stanie naprawić (zregenerować taką starą, oryginalną spaloną stacyjkę)? Może wysłałbym Ci wszystkie 3 sztuki, sklecił byś coś z tego? Jeśli istnieje taka opcja to ile za taką naprawę bierzesz? Znam gościa który importuje z Niemiec części org. do simsonów (Wojciech Kniazw) kupowałem u niego dziesiątki razy i te części są faktycznie niemieckie nie tylko ja o tym mogę poświadczyć.
Jeśli chodzi o elbe to czytałem też że uszkodzeniu tam ulega dioda Zenera. Mógłbym ją rozkręcić i zobaczyć czy jest ona sprawna czy też nie. W przypadku spalenia chyba jak z każdą elektroniką zabarwi się na czarniawy kolor.

ps. Niestety nie posiadam nawet miernika aby wykonać pomiar na aku.