Parę lat temu, będąc jeszcze obywatelem wykluczonym cyfrowo przeglądałem różne czasopisma z lat '70-tych XX wieku (Radioamator I Krótkofalowiec), gdzie trafiłem na artykuł opisujący budowę prostego odbiornika z przemianą częstotliwości. Moje wcześniejsze radioodbiorniki wymagały uziemienia (rura C.O.) i porządnej anteny, przy czym było dość kapryśne w działaniu. Nowe skonstruowane radio zadowala się jedynie anteną ferrytową. Całe urządzenie powstawało etapami. Układy w.cz i p.cz. zostały oryginalne, a jedynie zmieniłem wzmacniacz m.cz. na układ oparty na UL1497. Cała konstrukcję odświeżyłem po kilku latach kurzenia się w szafce, powstała nowa płytka, całość uruchomiłem i tak już czeka na obudowę (mam taką stylową od OR Mazur, ale bez skali 
). Do uruchomienia odbiornika niezbędny będzie miernik uniwersalny, woltomierz i generator sygnałowy lub w jego zastępstwie odbiornik produkcji fabrycznej prawidłowo zestrojony. W celu maksymalnego uproszczenia budowanego odbiornika zrezygnowałem z zakresu średniofalowego, a i samo strojenie odbywa się przy użyciu miniaturowego trymerka.
Stopień I – mieszacz samodrgający
Tranzystor T1 spełnia w układzie wejściowym trzy funkcje: pracuje jako wzmacniacz wielkiej częstotliwości, heterodyna i stopień przemiany częstotliwości. Jako wzmacniacz wielkiej częstotliwości pracuje w układzie wspólnego emitera, a jako heterodyna – w układzie wspólnej bazy. Obwód wejściowy jest nawinięty na pręcie ferrytowym według danych z rysunku. Uzwojenie b powinno mieć 1/10 do 1/15 zwojów uzwojenia a. Generator lokalny (heterodyna) pracuje w układzie ze sprzężeniem zwrotnym między kolektorem a emiterem. W celu zmniejszenia tłumienia obwodu wejściowego emiter jest dołączony do odczepu cewki obwodu drgań. Odczep cewki L6 umożliwia dopasowanie oporu obwodu rezonansowego do oporu wejściowego tranzystora T1. Uzwojenie cewki kolektora jest połączone szeregowo z pierwszym filtrem pośredniej częstotliwości. Częstotliwość pośrednia może na przykład wynosić 465kHz. W celu oddzielenia obwodu prądu stałego emiter jest dołączony do cewki przez kondensator. Rezystory R1, R2, R3, R4 tworzą układ stabilizujący punkt pracy tranzystora T1, uniezależniając go w dużym stopniu od wpływu zmian temperatury.
W celu zwiększenia stabilności cewkę heterodyny nawija się na korpusie. Nie stosuje się automatycznej regulacji wzmocnienia stopnia wejściowego (ARW), gdyż wywołałoby zmianę częstotliwości drgań heterodyny, czyli zmianę położenia stacji na skali odbiornika. Dla wyrównania amplitudy drgań heterodyny w całym zakresie fal można w szereg z kondensatorem o pojemności 3nF włączyć rezystor tłumiący o rezystancji 50 do 200 Ω.
Stopień II - wzmacniacz p.cz. z detektorem AM
Wzmacniacz pośredniej częstotliwości wzmacnia sygnał wychodzący z mieszacza oraz poprawia selektywność odbiornika. Filtr pośredniej częstotliwości F1 włączono w obwód kolektora T1 szeregowo z cewką L5 oscylatora. Następny tranzystor (T2) spełnia funkcję wzmacniacza p.cz.. Sygnał P.cz. powstający w uzwojeniu dopasowującym L8 filtru F1 dociera do bazy tranzystora T2. Po wzmocnieniu sygnał wydzielany jest w drugim filtrze p.cz. F2. Do uzwojenia L10 tego filtru dołączona jest dioda detekcyjna D1. Powstały w wyniku demodulacji sygnał, już o częstotliwości akustycznej, kierowany jest poprzez rezystor R16 na wejście wzmacniacza m.cz.. Punkt pracy tranzystora T2 jest ustalany i stabilizowany tak samo jak tranzystora T1. Cewki filtrów można nawinąć samodzielnie, ale wymaga to użycia dobrych korpusów, dlatego użyłem cewek pochodzących z fabrycznego radioodbiornika.
Stopień III - wzmacniacz m.cz.
Wzmacniacz małej częstotliwości powstał na układzie scalonym UL1497, który pracuje w typowej aplikacji.
Opis konstrukcji
Odbiornik uruchamiałem w 3 etapach, zaczynając od wzmacniacza m.cz. Kolejnym blokiem jest wzmacniacz pośredniej częstotliwości złożony z dwóch filtrów i detektora diodowego (dioda ostrzowa germanowa). Cały zmontowany układ dostroiłem do umownej częstotliwości pośredniej 465kHz poprzez połączenie z fabrycznym odbiornikiem. Następnie kręcąc rdzeniem cewki oscylatora dostroiłem się do częstotliwości Polskiego Radia Programu pierwszego. A kondensatorem przylutowanym bezpośrednio do cewki nawiniętej na antenie dostroiłem się do najgłośniejszego odbioru.
Jakość odbioru jest jakościowo porównywalna z fabrycznymi odbiornikami, ale jest wrażliwy na wszelakie zakłócenia. Pracujący obok monitor LCD skutecznie 'sieje'. Radio działa prawidłowo przy zasilaniu napięciem 9~12V.
W załącznikach znajdują się kolejno:
-płytka i schemat w formacie PDF;
-pliki sch i brd z Eagle, (Uwaga! Należy od strony druku przylutować kondensator ceramiczny 3,3nF, co jest nieujęte na schemacie; bez niego radio gra, ale słyszalny jest przydźwięk);
-artykuł, który mnie zainspirował do budowy odbiornika (Radioamator i krótkofalowiec 4/1971).
Pierwsza wersja, z której zostały tylko: antena, cewka heterodyny i filtry.
Wiem, że takie zdjęcie powinno lądować w piaskownicy albo jeszcze niżej, ale w końcu każdy z nas się uczył na takich pół-pająkach.
Wersja druga, myślałem, że będzie dobry odbiór bez układu refleksowego, ale zdecydowałem się dolutować dodatkowe komponenty, gdy już płytka była złożona:
Schemat:
Widok od strony elementów, w pierwszej wersji użyty był UL1480, ale ze względu na konieczność montowania radiatora został wymieniony na UL1497:
Widok od strony druku, widoczny jest kondensator elektrolityczny, przylutowany w celu dodania układu refleksowego (opis w artykule z Radioamatora)
Antena ferrytowa wraz z kondensatorem dostrojczym i przylutowany kondensator stały ceramiczny 180pF:
Powyższą konstrukcję traktuję jedynie jako odskocznię od układów µC, użyłem komponentów pochodzących z wylutu (dioda ostrzowa, trymerki, cewki). Nie będę dodawać obwodów eliminatora, ARW, itp. Odbiornik gra, więc cel został osiągnięty.
Cool? Ranking DIY
