Elektroda.pl
Elektroda.pl
X
Please add exception to AdBlock for elektroda.pl.
If you watch the ads, you support portal and users.

Kolumny Fontana - doskonały dźwięk dookólny

mmteam 24 Nov 2012 21:30 41637 37
Renex
  • Kolumny Fontana - doskonały dźwięk dookólny

    Odkąd jestem entuzjastą Hi-Fi czy też Hi-End, a to już trwa około 30 lat miałem problem z prawidłowym ustawieniem kolumn głośnikowym w pomieszczeniu w którym się znajdował sprzęt odsłuchowy. Wypróbowałem wiele kolumn, od tonsilowskich Altusów poprzez renomowane Quadrale , czy też JBL. Zawsze miałem jeden problem. W pomieszczeniu o powierzchni 25-30 m2
    było tylko jedno miejsce w którym dźwięk był najlepszy. I zazwyczaj było to pośrodku pokoju. I gdy z kolegą Zenkiem chcieliśmy posłuchać Tangerine Dream to okazywało się, że znalezienie drugiego miejsca w pokoju z dobrym odsłuchem było niemożliwe. Im wyższej jakości były kolumny, tym większy był z tym problem. Problemem stawały się też rozmiary kolumn. Altusy aby nie dudniły musiały być odsunięte od ściany, no i stawały się meblem ograniczającym pokój, co nie
    podobało się Kaśce. Kolumny JBL LX 800 MkII były najbliżej mojego ideału. Aż spotkałem opis kolumn Fontana na stronie www.visaton.com .
    Opisana tam kolumna Fonatana zainspirowała mnie do testowego skonstruowania podobnej kolumny. Przede wszystkim chodziło właśnie o sposób promieniowania fali dźwiękowej. Głośniki wysyłają falę dźwiękowo do góry. Specjalnie zaprojektowany dipol przekierowuje tę fale boki. Dźwięk jest wypromieniowany dookoła kolumny. Część fali kierowana jest w kierunku słuchacza a
    cześć w kierunku ścian i z pewnym małym opóźnieniem odbija się od nich, tak powstaje scena dźwiękowa. Tak jak w naturze. Gdy słucha się na przykład fortepianu na żywo, to dźwięk rozchodzi się w każda stronę a do słuchacza dociera jako mieszanka fali bezpośredniej i odbitej. Według takiej koncepcji powstała MJ One . Obudowa została wyliczona dla polskiego głośnika GDN
    16/50/1 jako niskotonowego i Alphard TW317 jako wysokotonowego. Obudowa została wykonana z płyty wiórowej. Zastosowałem gotową zwrotnicę dwudrożną o nachyleniu 6 db/okt i podziale 1500 Hz , stosowaną w car audio. Obudowa została wykończona korkiem. Po ukończeniu pierwsze odczucie było takie : w każdym miejscu pokoju dźwięk słychać bardzo przestrzennie. Scena jest
    wyraźna , lokalizacja instrumentów bardzo pozytywna. Kolumny był napędzane różnymi wzmacniaczami. Yamaha , Denon , Nad, Pioneer. Ostatecznie najlepiej zabrzmiały na zestawie końcówka Yamaha M-80 , przedwzmacniacz Yamaha C-80, odtwarzacz CD Onkyo DX-7211 , gramofon Dual CS-728. Zdjęcia przedstawiają szczegóły tych kolumn.

    Kolumny Fontana - doskonały dźwięk dookólny Kolumny Fontana - doskonały dźwięk dookólny Kolumny Fontana - doskonały dźwięk dookólny
    Po testach przyszła kolej na zbudowanie oryginałów czuli kolumn Fontana. Wszelkie szczegóły techniczne znajdują się na tutaj . Obudowy wykonałem z płyt MDF i OSB. Niestety zdjęcia z poszczególnych etapów budowy zostały bezpowrotnie utracone wraz z twardym dyskiem komputera. Rozpraszacze wytoczyłem samodzielnie na prostej tokarce do drewna. W kolumnach zastosowałem następujące elementy:
    Głośnik niskotonowy AL 170
    Głośnik wysokotonowy DT 94
    Zwrotnica wykonana według schematu w dokumentacji.
    Podstawowe dane techniczne:
    Moc znamionowa 70W
    Moc maksymalna 100 W
    Impedancja 8 Ohm
    Pasmo 40-20000 Hz
    Podział pasma 2000 Hz
    Efektywność 80 dB
    Typ obudowy bassreflex
    Pojemność 30 l
    Wysokość 1020 mm
    Średnica 239 mm
    Koszt wykonania wyniósł mnie około 2500 pln.
    Kolumna została wykończona okleiną korkową.
    Kolumny Fontana - doskonały dźwięk dookólny Kolumny Fontana - doskonały dźwięk dookólny Kolumny Fontana - doskonały dźwięk dookólny Kolumny Fontana - doskonały dźwięk dookólny Kolumny Fontana - doskonały dźwięk dookólny

    W tej chwili kolumny Fontana pracują u mnie jako podstawowe kolumny w systemie stereo lub kina domowego.Kolumny MJ-1 są tylnymi w kinie domowym.
    Proszę o opinie na ich temat.

    Cool? Ranking DIY
    About Author
    mmteam
    Level 10  
    Offline 
    Has specialization in: wzmacniacze audio
    mmteam wrote 45 posts with rating 70. Live in city Żary. Been with us since 2006 year.
  • Renex
  • #2
    sebek555cool
    Level 16  
    Witam.

    Pierwszy raz spotykam się z "takim czymś". Jestem strasznie ciekaw jakie wrażenia odsłuchowe? :) Okleina "korkowa" nie przypada mi do gustu, ale na temat gustów się nie dyskutuje ;) Pytanie: czy głośnik niskotonowy gra w całej tej obudowie, czy jest tam przegroda ustalająca litraż dla głośnika? Jak rozumiem, ten "bąk" ( :) ) powinien być na wysokości uszu słuchacza? Kolumny wspomagane są subwooferem, czy dają sobie radę?

    Brawo za pomysł, zaprezentowanie ( dla mnie ) czegoś zupełnie nowego, oraz estetyczne wykonanie.

    Pozdrawiam.
  • #3
    Cersunited
    Level 16  
    Gratuluje konstrukcji. Kolumny omnipolarne oprócz ciekawych doznań estetycznych charakteryzują się bardzo ciekawym brzmieniem a w szczególności specyficzną "sceną". Miałem okazję posłuchać ostatnio Duevel Bella Luna na Audio Show i muszę przyznać że grało to bardzo ciekawie. Co do konstrukcji to wydaję mi się że tego typu konstrukcja powinna być oparta na głośniku średniotonowym ,aby "dyfuzor" był jak najbliżej membrany. Wtedy rozchodzenie się fal jest najefektywniejsze, jednak wyklucza stosowanie głośnika o dużym wychyleniu(niskotonowego). Takowy umieszczony jest często w środku lub na dole obudowy(o ile dobrze kojarzę tak skonstruowane były kolumny MBL). Jak gra wysokotonowiec w takim ułożeniu? Nie powinien mieć własnego kanału dla rozpraszania fal?

    Pozdrawiam
  • Renex
  • #4
    siewcu
    Level 34  
    Jak dla mnie ten Alphard trochę kłóci się z Hi Fi i Hi End... Konstrukcja ciekawa, jak wrażenia?
  • #5
    sypek
    Level 11  
    Autor przecież pisze - Alphard to tylko w wersji testowej, Visatony się z Hi-Fi nie kłócą raczej...

    Konstrukcja ciekawa i estetyczna.Gratuluję :)
    Ciekawi mnie jaką kolumny mają budowę wewnętrzną?
  • #6
    sebek555cool
    Level 16  
    siewcu wrote:
    Jak dla mnie ten Alphard trochę kłóci się z Hi Fi i Hi End... Konstrukcja ciekawa, jak wrażenia?


    Gdyby czytał kolega uważnie, nie byłoby takich pytań. Kolumny na alphardach były zrobione w celu "eksperymentowania". Alphardów nie powinno się nazywać "głośnikami" ze względu na to, co z siebie "wydają", a co dopiero zaliczać je do Hi Fi/End :)
  • #7
    Anonymous
    Anonymous  
  • #8
    mmteam
    Level 10  
    Dziękuje za miłe słowa. Spieszę z wyjaśnieniami.
    Quote:
    Pytanie: czy głośnik niskotonowy gra w całej tej obudowie, czy jest tam przegroda ustalająca litraż dla głośnika?

    Hi-Endowy głośnik AL170, z membraną aluminiową pracuje w obudowie basrefleks. Cała skrzynia to właśnie jego obudowa. Otwór stratny promieniuje w kierunku podłogi. Czyli całe 30 litrów to obudowa głośnika.
    Podczas budowy miałem wątpliwości czy siedemnasto centymetrowy głośnik da radę zrobić to co lubię, czyli mocny bas. Proszę mi uwierzyć że daje radę znakomicie. Podczas słuchania w czystym stereo nie mam potrzeby używania subwoofera, mimo iż mam zbudowany na głośniku Monacor SPH 300 ( opisze go jako następny artykuł).Kolumny stoją na podłodze , więc wysokość rozpraszaczy jest na wysokości uszu siedzącego słuchacza. Ale byłem mile zaskoczony, gdy montowałem karnisze w pokoju i będąc na drabinie pod sufitem , jakość pola dźwiękowego nie uległa pogorszeniu.
    Quote:
    Co do konstrukcji to wydaję mi się że tego typu konstrukcja powinna być oparta na głośniku średniotonowym ,aby "dyfuzor" był jak najbliżej membrany. Wtedy rozchodzenie się fal jest najefektywniejsze, jednak wyklucza stosowanie głośnika o dużym wychyleniu(niskotonowego). Takowy umieszczony jest często w środku lub na dole obudowy(o ile dobrze kojarzę tak skonstruowane były kolumny MBL). Jak gra wysokotonowiec w takim ułożeniu? Nie powinien mieć własnego kanału dla rozpraszania fal?

    Te małe drewniane kulki na samym szczycie to są właśnie rozpraszacze na głośnika wysokotonowego.
    Odnośnie wykończenia. Powinien być na elektrodzie całkowicie nowy dział poświęcony wykończeniu naszych sprzętów. Otóż w pierwszej wersji miały być drewnopodobne. Ale jak zwiedziłem któreś tam audio show to się przeraziłem. Tylko drewno, ewentualnie lakier fortepianowy. Wiem, wiem to są od lat sprawdzone metody wykończeniowe i zawsze pasują do wnętrza. Ja chciałem aby moje kolumny nie były najważniejszym meblem w pokoju. Chodziło aby troszkę się rozpraszały w tle. Dlatego właśnie padł wybór na korek. Określiłbym jako ciepły, oddający nastrój, ale nie nachalny. W końcu w pokoju stoi sześć różnych głośników ( do tych co pokazałem dochodzi jeszcze subwoofer i centralny ). Oczywiście o ile mogę się nazwać konstruktorem to na pewno nie jestem fotografem, więc zdjęcia nie oddają dobrze wizerunku moich sprzętów.
    Jeszcze o walorach akustycznych. Visaton określa te kolumny jako Hi-End. Wykonałem je bardzo dokładnie z projektem. Jedymy odstępstwem było umieszczenie złączy do kabli z boku a nie pod spodem jak proponował projektant. W tej chwili napędza je zestaw Yamaha M-80 + Yamaha c-80 gdy grają w stereo, a gdy graja w kinie domowym to napędza Je Denon AVR2105. I grają na prawdę doskonale. Wysokie tony czyściutkie, nie podbarwione słyszalne tak samo w każdym miejscu pokoju. Do średnich nie mam zastrzeżeń, a słucham też muzyki klasycznej, więc fortepian jest prawdziwym fortepianem a nie " fortepianem słuchanym przez dziurke od klucza " ;) No i ostatnio dostałem zremasterowana płytę Pink Floyd , "Ciemną stronę księżyca" i niskie tony są po prostu takie jak powinny być. Aczkolwiek od zawsze lubiłem głośniki w obudowie zamkniętej. Dla mnie brzmią lepiej od bass refleksu. I w tej chwili jest budowany kolejny projekt Visatona .. Pentaton BB
    Pentaon BB full range. Co oczywiście pokaże na Elektrodzie
  • #9
    Cersunited
    Level 16  
    Z tego co słuchałem kolumn omnipolarnych to zawsze największy rozpraszacz miały głośniki wysokotonowe. A tu takie małe kulki ,stąd pytanie:) Visaton to wbrew pozorom niskiej ceny bardzo dobre głośniki i prawie wszystkie ich modele są udane. Szczególnie że od prawie 10 lat nie zmienili za dużo w ofercie:) Al170 może nie jest Hi Endowym głośnikiem ale na pewno bliższy dobremu Hi Fi niż większość ukazywanych tu Alphardów , Stx'ów i innych wynalazków. Dobrze że są ludzie ceniący muzykę i zwracający uwagę na czym jej odtwarzają. Dlatego raz jeszcze gratuluję koledze konstrukcji
  • #10
    sebek555cool
    Level 16  
    Przyszło mi do głowy pytanie - jak kolega zrobił te kulki z drewna? Stożek, to oczywista rzecz, a kulka na tokarce?
  • #11
    Herethic
    Level 28  
    Cóż...korek zmniejsza nieco rezonanse. Choć wygląd baardzo kontrowersyjny... :|

    Ale mam kilka pytań:
    Czy dolny element rozpraszający nie powinien być zrobiony z twardszego materiału niż drewno sosnowe i umieszczony niżej?
    Czy nie byłoby warto wyprofilować go podobnie do membrany (patryca?)
    Kula nad tweeter-em daje optymalne rozproszenie jego dźwięku?
    To ostatnie właśnie najbardziej mnie zastanawia...

    Pomysł i projekt - dla mnie super. :)

    Pozdro.
  • #12
    kamibiz
    Level 9  
    Quote:
    Przyszło mi do głowy pytanie - jak kolega zrobił te kulki z drewna? Stożek, to oczywista rzecz, a kulka na tokarce?

    Na zdjęciu widać, że to nie jest idealny kształt kuli. Wydaje mi się, że najpierw również wytoczono stożek ,a później nadano mu kształt za pomocą papieru ściernego, również na tokarce.
  • #14
    Qb4HkM
    Level 15  
    Co do wykończenia to prysnął bym ten korek czymś co go trochę przyciemni/stonuje...
  • #15
    basstec
    Level 34  
    Dziwi mnie trochę ta konstrukcja, DT94 do AL to pasuje jak świni siodło a przy cenie 2500zł (!!!) chyba warto było poeksperymentować z lepszym wysokotonowcem.
  • #17
    basstec
    Level 34  
    Ja wiem, że to projekt visatona ale i tak się dziwię, że zastosowali taki akurat przetwornik wysokotonowy a tym bardziej przy takim budżecie.
  • #18
    krakarak
    Level 41  
    Panie Mirku, przydałyby się pierścienie na głośniki niskotonowe, by zakryć śruby. I należałoby wymienić śruby w wysokotonowych, te fatalnie wyglądają.
    Czy do rozpraszania nad wysokotonowym nie użyto gałek od mebli :D ?
    Czym one są przyklejone, że nie odpadną gdy basowy zacznie porządnie pracować.
  • #19
    El_liero
    Level 24  
    mmteam wrote:
    Pasmo 40-20000 Hz

    zmierzone? Pokaż proszę pomiary.
  • #20
    Szuler17
    Level 23  
    sebek555cool wrote:
    Przyszło mi do głowy pytanie - jak kolega zrobił te kulki z drewna? Stożek, to oczywista rzecz, a kulka na tokarce?



    Są specjalne noże-przystawki do toczenia kul. Popatrz na filmiki. Znajomy mi dorabia właśnie taką podstawę pod nóż :D
  • #21
    mmteam
    Level 10  
    I już odpowiadam na dalsze pytania:
    Quote:
    jak kolega zrobił te kulki z drewna? Stożek, to oczywista rzecz, a kulka na tokarce?

    Kiedyś kupiłem cały zestaw narzędzi Celmy, czyli wiertarka i dużo przystawek.I była w tym również tokarka do drewna.Bardzo prymitywna ale działała. Niestety wiertarka Celmy była za słaba (350W), więc kupiłem w markecie tanią, o mocy 800 w zamontowałem w tokarce i za jej pomocą wytoczyłem rozpraszacze u kulki. Dobrałem beleczkę drewnianą o średnicy 40 mm i umocowałem go w tokarce i zacząłem toczyć kulkę zaczynając od końca beleczki, toczyłem tak aż kulka odpadła od reszty.W miejscu odpadnięcia nie jest okrągła tylko ma fragment płaski.I ta stroną jest przyklejona do głośnika.
    Quote:
    Czy dolny element rozpraszający nie powinien być zrobiony z twardszego materiału niż drewno sosnowe i umieszczony niżej?

    Nie sądzę aby twardszy materiał coś zmienił.Rozpraszacz jest kilkukrotnie polakierowany lakierem poliuretanowym więc jego powierzchnia odbijająca jest bardzo sztywna. Z drugiej strony w moich warunkach nie obrobiłbym twardego drewna.Rozpraszacz jest warstwowy, czyli sklejony z wielu listewek 2cm x 3cm aż powstała belka o średnicy 16 cm i dopiero wtedy zacząłem toczenie.
    Quote:
    Czy nie byłoby warto wyprofilować go podobnie do membrany

    Polegałem na planach Visatona.
    Quote:
    Kula nad tweeter-em daje optymalne rozproszenie jego dźwięku?

    Oceniam tylko na podstawie odsłuchu, i mnie to bardzo odpowiada. Bo nie bardzo rozumie o optymalizację jakiego parametru by chodziło ?
    Quote:
    Co do wykończenia to prysnął bym ten korek czymś co go trochę przyciemni/stonuje...

    W poście powyżej przedstawiłem moją koncepcję wykończenia. Korek jest nasączony woskiem pszczelim i tak zostanie .;)
    Quote:
    Dziwi mnie trochę ta konstrukcja, DT94 do AL to pasuje jak świni siodło a przy cenie 2500zł

    Jak pisałem wcześniej , posłużyłem się oryginalnym projektem Visatona. Oni zaproponowali DT94 , to ja taki zastosowałem. Jednym z argumentów jego stosowania jest plastykowy krzyżyk nad membraną. Nie ma problemu z przyklejeniem kulki. W konstrukcjach należałoby rzeźbić jakieś podstawki.
    Quote:
    Panie Mirku, przydałyby się pierścienie na głośniki niskotonowe, by zakryć śruby. I należałoby wymienić śruby w wysokotonowych, te fatalnie wyglądają.
    Czy do rozpraszania nad wysokotonowym nie użyto gałek od mebli Very Happy ?
    Czym one są przyklejone, że nie odpadną gdy basowy zacznie porządnie pracować.

    Przyznaję rację koledze Krakarak, wersje testowe powinny mieć pierścienie, ozdobne.No to będą miały.. Ale w Fonatanie już nie da rady nic dołożyć.
    Kulki są przyklejone do głośników klejem epoksydowym. Ale w czasie testów były przyklejone taśmą dwustronną od listew samochodowych i ... No właśnie. Cechą tych kolumn jest to że są ciężkie i nie drżą. Na tych kawałeczkach taśmy pracowały kilka godzin. Ale w końcu doszedłem do wniosku iż moje kolumny nie mogą być z "złożone na taśmę" i je przykleiłem. Gram dużo, codziennie, i raczej głośno. Nigdy nie zdradziły tendencji do odpadnięcia.
    Do kolegi El_liero : pasmo do 20kHz, te parametry podaje projektant kolumn jak i producent głośnika. Więc ja im wierzę. Ale nie wynika to z pomiarów.

    Ale żeby nie było za miło to mają one jedną małą wadę: osadzający się kurz lub jakieś zanieczyszczenia. Od czasu do czasu muszę dmuchnąć na nie sprężonym powietrzem.No i goście, którzy nie umieją się opanować przed dotknięciem tych rozpraszaczy.;)
  • #22
    przemo-lukas
    VIP Meritorious for electroda.pl
    Gdybym nie znał konstrukcji pewnie też bym powiedział, że jest oryginalna / egzotyczna. ;)

    Co mi nie pasuje to dwa znaczące odstępstwa od projektu (kto zauważy jakie?).
    Mówiłeś, że na AS w konstrukcjach panuje niepodzielnie jeden materiał wykończeniowy - drewno (choć bywają konstrukcje z aluminium, szkła i tworzyw sztucznych). Kora dębu korkowego to też drewno. ;) A że stosunkowo delikatne, to i rzadko stosowane do tych celów.

    Padła porada, żebyś to "prysnął". Byle czym nie proponuję tego robić, gdyż korek zabezpieczony jest woskiem (oryginalnie, materiał przez producenta nazywany boazerią korkową). Zresztą klejony z kilku warstw. A ta malowana na kolor nie wiem jak przyjmie woski koloryzujące. Ja bym już nie ryzykował z "pryskaniem". ;)

    mmteam wrote:
    Bo nie bardzo rozumie o optymalizację jakiego parametru by chodziło ?

    Charakterystyk kierunkowych? ;)
  • #23
    Szuler17
    Level 23  
    przemo-lukas wrote:
    Co mi nie pasuje to dwa znaczące odstępstwa od projektu (kto zauważy jakie?).


    Kształt stożka i brak "kulki" w oryginalnym projekcie? Frez pod głośniki w stożku :P
  • #24
    przemo-lukas
    VIP Meritorious for electroda.pl
    Ciężko mi mówić, czy stożek nad AL170 jest inny niż w projekcie, ale z pewnością nad wysoko-tonowym jest element przypominający stożek "wykładniczy". Jak w wielu głośnikach szeroko-pasmowych. Myślę, że visaton doszedł do takiego kształtu przez dokonanie wielu prób i pomiarów, więc sądzę, że należało by ściśle trzymać się dokumentacji. Powiedzmy/mocno uprośćmy, że nie ma to większego znaczenia dla niskich częstotliwości. Ale począwszy od nisko-średnio tonowych z pewnością ma. Proszę sobie wyobrazić sam korektor fazy*. Jego kształt ma duży wpływ na powstawanie fali dźwiękowej. W tym przypadku musimy falę w dużo większym stopniu modelować. Zresztą sam autor pisze:"specjalnie zaprojektowany dipol przekierowuje tę fale boki". Ale ten "specjalnie zaprojektowany dipol" w żaden sposób nie przypomina kuli. ;)

    Dobra. Jedna sprawa omówiona.
    Podpowiem, że różnic musimy szukać w obudowie.

    *P.s.
    Dla dociekliwych schemat obrazujący działanie korektora fazy:
    http://www.preference-audio.com/phaseplug.htm

    P.s. 2
    Instrument na scenie nie jest rozstawiany przypadkowo. Tym zjawiskiem zajmuje się akustyka. Te zestawy też przypadkowo nie rozstawimy. Sam producent radzi, aby były w odległości ok 50-100cm od ścian. :)
  • #25
    Sabre
    Level 18  
    A ja mam pytanie, czy stożek bez ostrza nad głośnikiem nie zniekształca dźwięku?

    Dźwięk padając na niepłaską powierzchnię będzie się inaczej odbijał, nie będzie się rozpraszał idealnie, tylko wydaje mi się, że zmieni się jego amplituda bądź częstotliwość, bo krzywizna stożka będzie działała jak soczewka, gdyby tam było ostrze dźwięk odbijałby się od niego jednolicie.
  • #26
    Anonymous
    Anonymous  
  • #27
    Sabre
    Level 18  
    dj-MatyAS wrote:
    Żart?

    Pomyślmy więc o zlikwidowaniu wszystkich kantów w pomieszczeniu odsłuchowym - :)


    Poważne pytanie, co innego maty wygłuszające, a co innego celowa konstrukcja, ten stożek ma kierować dźwięk we wszystkich kierunkach, ale inaczej fala odbije się od boku stożka a inaczej od jego zaokrąglonego wierzchołka. W oryginale jest stożek z ostrzem.
  • #28
    Anonymous
    Anonymous  
  • #29
    Sabre
    Level 18  
    Wiem, że chodzi o rozproszenie dźwięku, ale część tego stożka działa jak wypukłe zwierciadło, gdyby stożek był zaostrzony to amplituda dźwięku pozostałaby taka sama, a tak to na pewno nie jest. Tak samo część tego stożka odbija dźwięk w kierunku głośnika co na pewno zmniejsza amplitudę. Gdyby było ostrze dźwięk rozchodziłby się idealnie bez zmiany amplitudy.
  • #30
    przemo-lukas
    VIP Meritorious for electroda.pl
    Moim zdaniem kształt stożka/rozpraszacza ma znaczenie zwłaszcza przy dźwiękach o wyższych częstotliwościach. W przypadku rozpraszacza o kształcie kuli jej część możemy potraktować jako płaską powierzchnię, a w tak małej odległości i przy sztywnym materiale rozpraszacza mamy praktycznie falę odwróconą o 180°. Kilka lat wstecz widziałem taką konstrukcję na Audio Show. Była wykonana na ARN 150 i jakimś głośniku "tubowym" (Duevel Planets). Wtedy to zacząłem interesować się tego typu konstrukcjami. Zwróciłem wtedy uwagę na to, że "planety" miały kule jako rozpraszacze a w większości zestawów omnipolarnych są różnego kształtu stożki. Nawet w droższych zestawach Duevel'a. Wpadł mi wtedy w ręce artykuł Hobby Hifi z pomiarami różnych rozpraszaczy. Można by poszukać.