Wymiana/montaż unifonu (słuchawki) w bloku - jak dobrać i podłączyć

Zanim zadasz pytanie na forum dotyczące wymiany/montażu unifonu w bloku, koniecznie to przeczytaj.
Jeżeli nie znajdziesz tu odpowiedzi na swoje pytanie, lub coś będzie niezrozumiałe, w swoim pytaniu na forum odnieś się do tego ogłoszenia.


Przy demontażu jak i montażu nowego unifonu unikajmy przypadkowego zwierania kabli. W skrajnych przypadkach może to prowadzić do zablokowania lub uszkodzenia całego systemu domofonowego w bloku.


Zachowaj zasady bezpieczeństwa. Pamiętaj, że instalacja domofonowa prowadzona jest po całym budynku, często z innymi instalacjami i nie można wykluczyć jakiegoś przypadkowego lub spowodowanego działaniem innego lokatora przywarcia np. do instalacji 230V.


1. Uwagi ogólne:


• Poniższe porady dotyczą głównie prostych układów z jednym wejściem, ewentualnie wejściem na posesję i dodatkowym do bloku. Mogą mieć oczywiście też zastosowanie w przypadku domofonów montowanych w domkach jednorodzinnych. Tam gdzie mamy do czynienia z układami wielowejściowymi (wspólny panel dla kilku bloków na ogrodzeniu i panele na drzwiach do poszczególnych budynków) sterowaniem bramami itp, podłączenie unifonu nie zawsze może być takie łatwe. W takim przypadku radzimy raczej skontaktować się z instalatorem lub konserwatorem systemu.

• Z konserwatorem warto też skontaktować się przy prostszych systemach. Do że nie działa nasz domofon nie zawsze wynika z usterki unifonu.

• Ilość przewodów wystających ze ściany nic nie znaczy. To że jest ich np. 6 nie oznacza, że wykorzystywane są np. tylko dwa. Znaczenia nie mają też kolory. Ilu instalatorów tyle pomysłów. Oczywiście bardziej prawdopodobnym jest, że instalator jako przewód masowy wykorzystał niebieski, zielony czy czarny, ale nie możemy wykluczyć, że masa w naszej instalacji została poprowadzona np. kolorem czerwonym.

• Różni producenci stosują różne oznaczenia styków i ich kolejność. Jeden np. zacisk wywołania oznaczy jako "1" i umieści go jako pierwszy od lewej, inny jako "Ca" i umieści jako drugi. Nie ma to najmniejszego znaczenia. Po prostu przy przekładaniu przewodów z jednego unifonu do drugiego musimy zadbać by głośnik przepiąć na głośnik itd. Pomoże nam w tym załączona tabela. Jeżeli tabele nie zawierają waszego modelu unifonu, pytamy na forum. Zazwyczaj znajduje się ktoś, kto wam to rozszyfruje po modelu, a jak nie możemy odczytać modelu, po zdjęciu.

• W większości systemów nieprawidłowe podłączenie unifonu może mieć wpływ na działanie unifonów w innych lokalach, łącznie z całkowitym zablokowaniem komunikacji, wyzwoleniem na stałe zaczepu itp.

• Przed instalacją od nowa czy wymianą unifonu warto sprawdzić jak domofon działa u innych sąsiadów.


Od czego zaczynamy

Przede wszystkim należy ustalić z jakim typem systemu domofonowego mamy do czynienia. Dobrze, gdy mamy stary unifon a jeszcze lepiej dla nas gdy podłączony. Ale nie zawsze tak jest. Jeżeli nie, to sprawdźmy jaki panel jest zainstalowany u wejścia do naszego budynku. Jak dalej mamy wątpliwości otwórzmy unifon sąsiada. Nie kierujmy się samą obudową unifonu. W tej samej obudowie można spotkać wiele różnych rozwiązań.
Patrz np. analogowy unifon Proel PC456, a cyfrowy PC 255 czy jego następca PC 512, analogowy Urmet 1131 czy 1140 a cyfrowe 1131/620 czy 1140/620.
Czy też produkowane w tej samej obudowie unifony Cyfrala (Cyfral Smart) do trzech różnych typów instalacji:
https://www.elektroda.pl/rtvforum/viewtopic.php?p=17723193#17723193

Najczęściej spotykane systemy domofonowe

• Analogowe wielożyłowe (min 4 max 6 przewodów). Przeważnie panel wywołania będzie wyposażony w przyciski wywołania oddzielne dla każdego mieszkania. Uwaga. Zdarzają się też systemy dwużyłowe z oddzielnymi przyciskami wywołania. Przykładem może tu być system Cyfrala.
• Systemy analogowe dwużyłowe (np. wspomniany powyżej Cyfral). Panel przeważnie jak wyżej, ale w unifonie są tylko dwie żyły. Jedna to wspólna (masa) i druga prowadzona bezpośrednio z centrali do danego lokalu odpowiadająca za wywołanie i rozmowę.

• Tz cyfrowe, czyli z cyfrowym wywołaniem. Każdy unifon ma swój ustawiany unikatowy adres odpowiadający numerowi mieszkania. Do adresowania służą zworki, ale też może to adresowanie odbywać się za pomocą klawiszy funkcyjnych (patrz unifon Pc 512 Proel) czy specjalnego programatora. Najpopularniejsze takie systemy to: Proel, Laskomex, ACO, Elfon Optima.

Zobacz, czym się różnią unifony do poszczególnych powyżej przedstawionych 3 typów systemów domofonowych na przykładzie Cyfral Smart:
https://www.elektroda.pl/rtvforum/viewtopic.php?p=17723193#17723193

• Tz cyfrowe, ale z adresem ustawianym na rozdzielaczu a nie w samym unifonie. np. CODI. Tu raczej brak zamienników i najlepiej po prostu zakupić unifon oryginalny do tego systemu.


Co nas może zmylić oprócz podobnej lub takiej samej obudowy:

• Unifon oprócz tego że dzwoni, można przez niego porozmawiać i otworzyć drzwi czy furtkę, może jeszcze sterować np. oświetleniem, bramą, czy pełnić rolę dzwonka do drzwi. Są to wszystko dodatkowe kable, które mogą pojawić się w naszej instalacji a więc i dodatkowe podłączone żyły w samym unifonie.

• Istnieje coś takiego jak systemy hybrydowe. Czyli panel wywołania może być cyfrowy, ale unifony w mieszkaniu analogowe. (Całe szczęście stosowane dość rzadko)

Jeżeli chcesz podłączyć unifon analogowy i wiesz jak był podłączony Twój stary unifon to skorzystaj z zamieszczonej tabeli

Tabela zawiera oznaczenia styków większości spotykanych na polskim rynku unifonów, tych produkowanych obecnie jak i tych starszych.
Jeżeli nie potrafisz rozszyfrować nazwy swojego starego unifonu, to możesz zajrzeć do tego tematu, gdzie prezentujemy zdjęcia różnych unifonów (obudów i środka): https://www.elektroda.pl/rtvforum/topic3289945.html
Pomocna też w tym może być sama tabela, gdzie możesz zorientować się po samym opisie styków jak nazywa się nasz stary unifon.

Jeżeli nie wiesz jak dobrać unifon, nie masz starego unifonu, a ze ściany wystają same kable, masz unifon np. cyfrowy itp, to zapraszamy do zapoznania się z drugą częścią poradnika.

2. Dobór unifonu


2.1 W przypadku systemów analogowych wielożyłowych (4, 5 i 6-cio przewodowych) możemy zastosować aparat zamiennie w zasadzie dowolnego producenta przeznaczony do tego typ u instalacji. Najpopularniejsze to unifony produkcji firmy Urmet (1131, 1132, 1133 czy 1140), Wekta TK6 (niezbyt urodziwy, ale ma płynną regulację głośności sygnału wywołania), Proel P456, Cyfral 5P.
Nawet jeżeli któryś z unifonów nie został wyposażony w fabryczne zworki do ustawienia pod instalację 4, 5 lub 6 przewodową, to nie ma to najmniejszego znaczenia. Takie zworki równie dobre jak fabryczne możemy wykonać sobie sami kawałkiem przewodu.
Pomocną w doborze jak i później w podłączeniu unifonów może być załączona tabela zamienników unifonów wielożyłowych. Znajdziecie w niej większość popularnych unifonów i oznaczenia ich styków.

2.2 W przypadku systemów cyfrowych takich jak Elfon Optima, Proel, Laskomex, ACO, najlepiej dobrać unifon tegoż producenta lub przez niego polecany do danego systemu. Zdarzało mi się oczywiście stosować z powodzeniem unifony Proela w instalacjach Laskomexa i na odwrót, ale nie sposób dać gwarancję, że zadziała to w ten sposób w każdym przypadku (różne wersje płytek unifonów i różne wersje central).
Na rynku są unifony cyfrowe "uniwersalne" wyposażone w zworki pozwalające dostosować je do pracy w danym systemie. Dwa najpopularniejsze modele to:
• Cyfral smart D Instrukcja i filmy instruktażowe na YT
• Urmet 1132/520 Instrukcja

Zazwyczaj działają, ale ich uruchomienie nie zawsze musi być łatwe i oczywiste. Zdarza się i tak:
https://www.elektroda.pl/rtvforum/topic3285031.html
https://www.elektroda.pl/rtvforum/viewtopic.php?p=17473357#17473357



3. Wymiana unifonu - to proste

3.1 W przypadku systemu cyfrowego w zasadzie sprowadza się do podłączenia dwóch żył w odpowiedniej polaryzacji pod zaciski + i - i ustawienia zworkami odpowiedniego adresu mieszkania. Suma założonych zworek daje nam odpowiedni numer. I tak gdy nasz numer mieszkania to np 9, to zakładamy zworkę 1 i 8, dla numeru 25 zakładamy zworki 16, 8 i 1.
Na rynku są też unifony gdzie nie ma zworek adresujących, a numer mieszkania programuje się poprzez klawisze funkcyjne. Jest to np. Proel Pc 512. Instrukcję programowania tego unifonu znajdziemy np na YT.
Przy wymianie unifonu cyfrowego nie liczmy że po jego prawidłowym podpięciu usłyszymy cokolwiek z panela zewnętrznego. Połączenie nastąpi tylko wtedy, gdy ktoś wybierze z panela zewnętrznego numer naszego mieszkania ustawiony na unifonie. Oczywiście w tym czasie „widełki” naszego unifonu muszą być wciśnięte (słuchawka odłożona)

3.2 System analogowy wielożyłowy

3.2.1 System analogowy wielożyłowy (5 lub 6 przewodów). W przypadku systemu analogowego 5 lub 6 żyłowego wystarczy odpowiednio podłączyć przewody i wybrać typ instalacji (5 lub 6 żyłowy). Przy przekładaniu przewodów z jednego unifonu do drugiego posiłkujemy się załączoną do tego tematu tabelą nr 1. Więcej na ten temat w instrukcjach poszczególnych unifonów jak i tematach na elektrodzie.

3.2.2 System analogowy wielożyłowy 4 żyły. O ile w przypadku instalacji 5 i 6 przewodowych (najpopularniejszych) wszystko jest proste, to w przypadku instalacji 4 – przewodowych możemy natrafić na drobne problemy związane z otwieraniem. Nie ma tu jak w instalacji 5 przewodowej lub 6 przewodowej oddzielnych żył do otwierania. Jeżeli w starym unifonie podłączony był np. dodatkowy kondensator lub rezystor, to przekładamy go pod odpowiednie zaciski w nowym unifonie. Otwieranie w takim przypadku odbywa się przez zwarcie do linii głośnika lub mikrofonu. Traktują o tym te tematy:
https://www.elektroda.pl/rtvforum/topic3286254.html
Reszta, czyli wywołanie, głośnik, mikrofon, działają w tym układzie identycznie jak w układzie 5 i 6 żyłowym.

3.3 System analogowy dwużyłowy. Tu wystarczy podłączyć dwa przewody plus minus. Jeżeli nie wiemy które to przewody, lub który to plus, a który minus, możemy zrobić to metodą prób i błędów.




4. Co zrobić gdy ze ściany wystają tylko same kable, a my nie wiemy jaki unifon był wcześniej zainstalowany:

Na początek ustalamy z jakim systemem mamy do czynienia. Najlepiej oczywiście rozpoznać system po centrali. Ale nie polecamy tej metody, ze względu na to że odszukanie jej nie zawsze jest łatwe a przy próbie jej otwarcia możemy coś niechcący odłączyć co będzie miało wpływ na działanie domofonu w całym bloku. Może być to też po prostu niebezpieczne ze względu na miejsce jej umieszczenia i sposób podłączenia do sieci 230V. Sugerujemy więc zacząć od otwarcia działającego unifonu u sąsiada (przy okazji dowiemy się pod jakie zaciski podłączono jakie kolory kabli - istnieje duże prawdopodobieństwo, że podobnie została wyprowadzona instalacja i u nas). Jeżeli nie mamy takiej możliwości próbujemy zidentyfikować system po panelu zewnętrznym. Często z panela możemy odczytać jego model. Szczególnie w przypadku systemów cyfrowych nie jest to metoda 100%. Nie zdarza się to często, ale jest taka możliwość, że w bloku zainstalowano system cyfrowo-analogowy, gdzie panel jest cyfrowy a unifony analogowe (pozwala na to odpowiednia centrala). Jeżeli mamy problem z identyfikacją systemu, zaglądamy do tego tematu: https://www.elektroda.pl/rtvforum/topic3289945.html

4.1 Ustaliliśmy że nasz system jest cyfrowy, wybraliśmy unifon (patrz dobór unifonu punkt 2.2) podłączyliśmy jak u sąsiada i dalej nie działa? Pozostaje nam w tym wypadku namierzyć odpowiednie żyły miernikiem (w zależności od systemu będzie to około 6-9V DC) lub metoda prób i błędów. Przed przystąpieniem do poszukiwań warto zapoznać się z punktem 3.1.

4.2 A co w przypadku systemu analogowego wielożyłowego? Też da się to zrobić metodą prób i błędów. Cała operacja nie powinna zając więcej niż 10-20 minut.
Zróbmy to na przykładzie unifonu Urmet posługując się zastosowanymi przez tego producenta oznaczeniami na zaciskach i ich nazwami.
- podłączamy pod zacisk masy (6) w unifonie dowolny przewód.

- teraz przykładamy do ucha słuchawkę i po kolei dotykając kolejnymi przewodami do zacisku linii głośnika (1) sprawdzamy czy usłyszymy odgłosy z panela zewnętrznego. Jeżeli nie ma efektu, usuwamy przewód z zacisku 6, podłączamy następny i znowu sprawdzamy przykładając kolejne wolne do zacisku 1. I tak do skutku. Jeżeli już słyszymy odgłosy z panela zewnętrznego to połowa pracy za nami. Mamy już głośnik i masę.

- teraz szukamy linii mikrofonu po kolei przykładając pozostałe przewody do zacisku nr 2. i dmuchając w słuchawkę. Jak trafimy na właściwy przewód usłyszymy w słuchawce charakterystyczny „przesłuch”. Jeżeli sprawdziliśmy wszystkie żyły i dalej nie mamy linii mikrofonu, lub słychać nas w panelu przy drzwiach bardzo słabo, zamieńmy miejscami przewody masy i głośnika i powtórzmy wyszukiwanie linii mikrofonu jeszcze raz. Jeżeli z tym układem żył masa, głośnik, nasz mikrofon działa lepiej, pozostawmy ten układ.

- teraz szukamy linii zaczepu zwierając do siebie pozostałe wolne żyły. Po ich namierzeniu podłączamy je dowolnie pod zaciski 9 i 10 oraz przecinamy zworkę znajdującą się nad tymi zaciskami przystosowując niniejszym nasz unifon do pracy w systemie 6 żyłowym. Jeżeli nie przynosi to pożądanego efektu, zwieramy po kolei pozostałe żyły do masy unifonu (zacisk nr 6). Po znalezieniu odpowiedniej żyły podłączamy ją pod zacisk nr 9 (linia zaczepu). W tym układzie nie przecinamy zworki. Jeżeli nasze poszukiwania linii zaczepu nie dały rezultatów, sprawdzamy czy przypadkiem otwarcie nie nastąpi po zwarciu do masy przewodu podpiętego pod zacisk głośnika lub mikrofonu. Gdyby tak się stało, to mamy instalację 4-żyłową. Do prawidłowego zadziałania otwierania zaczepu w tej opcji musimy w unifonie wykonać odpowiednie zworki, doposażyć go w zależności od potrzeby w dodatkowy rezystor lub kondensator. Takich układów dotyczą tematy linkowane w punkcie 3.3.

- pozostaje nam wyszukanie wywołania (CA). Stosujemy oczywiście tę sama metodę co wcześniej pamiętając jednak o dwóch rzeczach:
nie trzymamy słuchawki przy uchu
w czasie wyszukiwania sygnału wywołania muszą być wciśnięte widełki aparatu (tak jakby na nich wisiała słuchawka).

A to przykład, że można:
Cyfral Smart 5P w miejsce Urmet 1131 - dedukcja po kablach

powodzenia przy podłączaniu
suworow

Jeżeli z jakiś względów nie uda się z pomocą powyższego poradnika rozwiązać problemu, proszę założyć nowy temat na forum, podając w miarę możliwości jak najwięcej informacji takich jak:

• model/zdjęcie starego unifonu
• model i zdjęcie nowego unifonu
• model/zdjęcie kasety domofonu znajdującej się przy wejściu do obiektu
• przyczynę wymiany
• efekty dotychczasowych prac


Inne tematy dot. domofonów:

1. ściszenie dźwięku wywołania w unifonie analogowym:
https://www.elektroda.pl/rtvforum/viewtopic.php?p=15148650#15148650
2. Unifon Cyfral, współpraca z systemem ACO
https://www.elektroda.pl/rtvforum/viewtopic.php?t=3498050
3. Nie możesz ustalić nazwy swojego aparatu aby np. skorzystać z załączonej tabelki? Zajrzyj do tego tematu. Może rozpoznasz go na zdjęciu:
https://www.elektroda.pl/rtvforum/topic3289945.html