Chińskie mikrofony z serii BM-700 oraz BM-800 to bardzo popularne urządzenia, okupujące setki stron na wiodących portalach aukcyjnych. Trudno się dziwić - za cenę w okolicach 100 zł dostajemy statyw, mocowania, zestaw pop-filtów, przewód, metalowe body, a nawet „interfejs USB”. Wszystko co potrzebne aby rozpocząć przygodę z nagrywaniem. Co prawda jakość nagrań jakie uzyskamy delikatnie mówiąc nie powala, a „interfejs USB” sugeruję od razu wyrzucić do kosza. Mimo to trudno przejść obojętnie nad tak bogatym zestawem za tak nieduże pieniądze. Potencjał ten został dostrzeżony przez pasjonatów DIY i powstało sporo poradników jak zamienić taniego chińczyka na mikrofon który będzie mógł konkurować z dużo droższymi konstrukcjami.
Sam rozglądałem się od jakiegoś czasu za mikrofonem do prowadzenia spotkań na zoomach. Postanowiłem go sobie zbudować na bazie popularnego w naszym kraju klonu BM-700, czyli zestawu MKIT-800 PRO V2. Wybrałem ten zestaw głównie ze względów estetycznych, czyli całość w matowej czerni. Drugim kryterium było złącze XLR i teoretyczna możliwość działania w szerokim zakresie zasilania (5-48 V) co sugerowało, że w środku siedzi w miarę sensowna płytka.
1. Kapsułka
Najważniejszym krokiem jest wymiana kapsułki. Prawdziwym hitem przewijającym się przez większość forów i poradników DIY dotyczących mikrofonów jest kapsułka Transound TSB-2555B: https://www.jlielectronics.com/microphone-capsules/jli-2555bxz3-gp/
Jest to elektret o średnicy 25 mm wykorzystywany w profesjonalnych mikrofonach kosztujących niemałe pieniądze (np. CAD E100S). Jednym z bardzo ciekawych projektów powstałych na bazie tej kapsułki jest kreacja przygotowana przez popularnego youtubera DIY Perks: https://www.youtube.com/watch?v=LoQu3XXIayc
Autor filmu na końcu porównuje swoje dzieło do Neumana U87 (sic!). Gorąco polecam cały kanał, bo to prawdziwa perełka.
UPDATE: Kapsułki są dostępne w UK: https://micbooster.com/jli-microphones/262-jli2555.html
Jeżeli komuś zależy na jak najmniejszych kosztach, to jednym z polecanych zamienników jest ten oto chińczyk: https://pl.aliexpress.com/item/1005001810434253.html
Po lewej oryginalna kapsułka wyjęta z MKIT-800, po prawej TSB-2555B
Do montażu kapsułki użyłem oryginalnego mocowania. Przyciąłem je tak jak na zdjęciu. Ważne aby zostawić jak najmniej plastiku po obwodzie bo zmiana średnicy lub grubości znacząco zaburza charakterystykę kierunkową. Kapsułkę przykleiłem do mocowania piankową taśmą dwustronną 3M.
2. Modyfikacje płytki
Większość tanich mikrofonów pojemnościowych jest oparta o klasyczny układ Schoeps’a, mniej lub bardziej okrojony ze względu na cięcie kosztów. Nasz MKIT-800 ma w sobie jeden z tych mniej okrojonych układów który nada się do dalszej modyfikacji. Poprawienie po Chińczykach pozytywnie wpłynie na stosunek sygnału do szumu.
Modyfikacja polega na dołożeniu rezystora i dwóch kondensatorów. Cała idea została opisana tutaj:
https://audioimprov.com/AudioImprov/Mics/Entries/2018/10/20_A_Low-Cost_Beginners_Mic.html
Z kolei wariant płytki z naszego MKITa znajdziemy tu:
https://audioimprov.com/AudioImprov/Mics/Entr...20/7/23_Yet_Another_BM-800_Circuit_Board.html
Szybki schemat modyfikacji płytki MKIT-800
Zmodyfikowana płytka od MKIT-800 - front
Zmodyfikowana płytka - tył
Jak widać na załączonych zdjęciach, niespecjalnie mi te modyfikacje wyszły. W tym wariancie płytki trzeba lutować do gołych ścieżek i bardzo łatwo je oderwać. Finalnie rezystor dyndał sobie w powietrzu na cieniutkim kawałku miedzi, co nie wróżyło długiej i bezawaryjnej pracy. Nie za bardzo wiedziałem też jak zabrać się do czyszczenia tak zwiewnej konstrukcji.
Jeżeli zdecydujecie się na modyfikowanie oryginalnej płytki, to warto zasugerować się uwagą użytkownika "zgierzman": Gdybyś przeciął ścieżkę w miejscu oznaczonym krzyżykiem, delikatnie zeskrobał kawałek soldermaski i wlutował rezystor w obudowie SMD, to na pierwszy, a nawet drugi rzut oka wyglądałoby jak z fabryki.
3. Wymiana płytki
Gdy modyfikacje pójdą nie po naszej myśli lub gdy nie uznajemy kompromisów w zakresie jakości audio to pozostaje nam wymiana płytki. Niestety główny problem z rozwiązaniami opisywanymi na forach DIY to dostępność komponentów. Większość układów jest oparta o JFETy w technologii through-hole które mają obecnie status „unobtanium”.
Po dłuższej lekturze zdecydowałem się na zlutowanie układu opartego o OPA1642 nazwanego „OPA Alice”. Kompletna instrukcja budowy wraz z BOM, filmem, linkiem do projektu na PCBWay, schematami i kompletem informacji znajduje się tutaj:
https://www.instructables.com/OPA-Based-Alice-Microphones-a-Cardioid-and-a-Figur/
Co prawda w obecnym momencie z op-ampami też nie ma lekko i musiałem ściągać z Chin, ale doszły i działają. Skorzystałem z tego dostawcy:
https://pl.aliexpress.com/item/4001157003300.html
Płytki (5 sztuk) zamówiłem na PCBWay. Resztę komponentów udało mi się zdobyć lokalnie. Lekki problem był ze zdobyciem rezystorów 1 giga. Nawet nie wiedziałem, że takie istnieją. Podobnie jak mój multimetr, który skapitulował przy próbie pomiaru
Gotową płytkę można też zamówić w USA u producenta kapsułki TSB-2555B:
https://www.jlielectronics.com/diy-accessories/opa-alice-single-channel/
To, że JLI oferuje ten układ w swoim sklepie było dla mnie dodatkowym argumentem za jego wyborem.
4. Efekt końcowy
5. Próbki nagrań
Bez żadnych efektów, equalizerów, wzmocnień ani nic. Użyty interfejs to MOTU M2. Nagrywane w odległości około 15 cm od mikrofonu.
- Czytam „Lód” Dukaja bez kapturka na mikrofonie. Gain na preampie ustawiony na godzinę 2:35:
https://drive.google.com/file/d/1zV2HEcTuSC-i-KrQNV02DWAulK30flje/view?usp=sharing
- Czytam „Lód” Dukaja, tym razem z kapturkiem. Gain j/w:
https://drive.google.com/file/d/10X-pWz4OYzzxw4vpkbs_kwVE-Qha-jB3/view?usp=sharing
Z góry przepraszam za seplenienie, dziwne intonacje i rezonansy. Jestem amatorem i korzystam z mikrofonu w warunkach domowych. Bardzo mile widziane porady dotyczące sugerowanych ustawień equalizera, kompresji czy inne uwagi dotyczące jakości.
Dla porównania - nagranie na zmodyfikowanej płytce, przed wymianą kapsułki:
https://drive.google.com/file/d/18mFIDtOQfjvfpsmCEFVONAWqMadw75y_/view?usp=sharing
6. Co jeszcze można zmienić
Jak ktoś chce pójść dalej, to na bazie OPA Alice można zbudować tzw. true condenser taki jak tutaj: https://www.instructables.com/True-Condenser-OPA-Mics/
Tu już zaczyna się świat klasycznych wielkich kapsuł (34 mm) wymagających podania konkretniejszych napięć. Układ OPA Alice ma styki do podłączenia konwertera DC-DC, ale ten temat już trochę wychodzi poza modyfikacje naszego taniego mikrofonu. Jako potencjalnego dawcę obudowy sugeruję to: https://pl.aliexpress.com/item/1005002270536498.html
W przypadku tego typu kierunku ciekawą propozycją jest też płytka dwukanałowa: https://www.jlielectronics.com/diy-accessories/opa-alice-dual-channel/
Rozwiązanie wymaga budowy specjalnego przewodu, ale dzięki temu można nagrywać sygnał z dwóch stron kapsułki (np. przy K87) na osobnych kanałach. Daje to możliwość manipulowania charakterystyką do okólną mikrofonu na etapie edycji.
7. Podsumowanie i koszty.
Jestem wyjątkowo zadowolony z efektu. Co prawda jako amator hobbysta nie mam za wiele doświadczeń do których mógłbym się odnieść, ale bardzo podoba mi się to co słyszę. Na moje ucho zostawia daleko w tyle wszelkie Blue Yeti i inne budżetowe mikrofony. Niesamowity stosunek uzyskanej jakości do ceny i niewielkiego nakładu pracy sprawia, że jest to jeden z najbardziej praktycznych i opłacalnych projektów DIY z jakimi się zetknąłem.
Zakres kosztów mocno zależy od miejsca zakupu komponentów. Poniżej przybliżone wartości:
Koszty USA:
Kapsułka JLI - 12 USD
Płytka - 35 USD
Przesyłka - 35 USD
Cło + VAT + opłaty manipulacyjne (około 30% całości)
MKIT-800 - 130 zł
- Łącznie w okolicach 600 zł.
Koszty Chiny:
Kapsułka zamiennik - ok. 30 zł
Płytki (5 sztuk) - 15-20 USD
Komponenty (w tym op-amp) - poniżej 50 zł
MKIT-800 - 130 zł
- Łącznie w okolicach 300 zł.
Oryginalną kapsułkę JLI można też dostać w UK - cena z VAT to około 15 funtów. Niestety nie wiem jakie są koszty przesyłki i ewentualnego cła.
EDIT: Wiele osób używa klonów BM-800 wpinając je do wejścia mikrofonu w komputerze za pomocą złącza mini-jack. Jest to błąd. Zanim zabierzemy się do wymiany płytki czy kapsułki, należy obowiązkowo zaopatrzyć się w zasilacz Phantom. W tej roli bardzo polecam tanie interfejsy audio, np. Behringer UM2 (najniższa cena) lub Scarlett Solo - trochę droższy, ale bardzo popularny. Dostaniemy w zestawie zasilanie +48V ale też w miarę sensowny preamp mikrofonowy, wzmacniacz słuchawkowy, fizyczne pokrętła do kontroli głośności oraz wyjście liniowe do którego można podłączyć studyjne monitory. Jakość audio i poziom szumów ulegną znaczącemu polepszeniu w stosunku do zintegrowanych kart dźwiękowych w komputerach PC.
Aby prawidłowo podłączyć i zasilić mikrofon obowiązkowo będziemy musieli też kupić nowy przewód lub przerobić stary i zastąpić mini-jack męskim wtykiem 3-pin XLR.
DISCLAIMER:
- Opisane pomysły nie są moje. Poniższy tekst to zebranie rezultatów googlowania i przeglądu anglojęzycznych for dotyczących mikrofonów DIY.
- Temat dotyczy mikrofonów XLR wymagających zasilania Phantom. Jeżeli zależy nam na wersji USB to sugeruję skorzystać z porad prezentowanych w filmie od DIY Perks. Link w punkcie pierwszym.
Cool? Ranking DIY
).
