Stacjonarny telefon bezprzewodowy Panasonic KX-T4300H, zaglądamy do środka

Telefony stacjonarne choć prawie już odeszły do lamusa to w wielu zastosowaniach dalej świetnie się spisują. Od czasów powstania telegrafu a następnie telefonu, był jeden dość poważny mankament. Użytkownik był niejako "uwiązany" do kabla linii telefonicznej, i odebranie przychodzącego połączenia wymagało bycia "w zasięgu" aparatu co w praktyce wiązało się do przebywania w pobliżu pomieszczenia z aparatem. O ile w biurach czy instytucjach/firmach połączenia przeważnie odbierały sekretarki i mogły zawołać daną osobę do aparatu, to już prywatni abonenci tak dobrze nie mieli. Ułatwieniem mogło okazać się bezprzewodowe połączenie aparatu abonenckiego ze stacjonarną linią telefoniczną. Prace nad takim rozwiązaniem zaczęto prowadzić już w latach 40 ubiegłego wieku, lecz były to urządzenia raczej eksperymentalne a dodatkowo kłopotliwe w użyciu ze względu na technikę lampową. Dopiero rozwój technologii półprzewodnikowych oraz skonstruowanie uĸładów scalonych pozwolił na miniaturyzację oraz upowszechnienie tego typu rozwiązań na rynku cywilnym. Wczesne konstrukcje były maksymalnie uproszczone i opierały się o analogową transmisję radiową. Urządzenia wykorzystywały dwa kanały w paśmie 46-49MHz z modulacją FM. Centralka podłączona do stacjonarnej sieci telefonicznej odbierała sygnał ze "słuchawki" na jednej częstotliwości a nadawała na drugiej, odstęp między częstotliwościami wynosił zależnie od producenta 2-3 MHz. Taki odstęp musiał być zachowany w celu uniknięcia zakłóceń. Pierwsze urządzenia miały częstotliwości pracy przypisane na stałe, później zaczęto stosować przełączniki umożliwiające wybór jednej z trzech par częstotliwości a polegało to na przełączaniu par kwarców zarówno w centralce jak i słuchawce. Wynikało to z tego, iż duże rozpowszechnienie tego typu telefonów mogło spowodować że słuchawka "A" mogła złapać zasięg centralki "B". Powstawały coraz bardziej zaawansowane konstrukcje wykorzystujące mikroprocesory oraz syntezery częstotliwości PLL a także transmitujące oprócz mowy również sygnały sterujące. Te urządzenia potrafiły rozpoznać "swoją" centralkę i tylko z nią nawiązać łączność. Sama transmisja była jednak ciągle analogowa i jawna co dawało proste możliwości podsłuchu...


Tytułowy bohater trafił do mnie wraz z kilkoma młodszymi braćmi po likwidacji stacjonarnej linii telefonicznej przez jednego z moich znajomych.
Nigdy nie wyrzucam podarowanego sprzętu, staram się wybadać co mogę z niego wykorzystać . Ponieważ nie znalazłem na obudowie żadnej informacji na temat częstotliwości pracy, to postanowiłem sprawdzić to organoleptycznie przy użyciu odbiornika RTL-SDR. Aparat w trybie interkomu;



To częstotliwość nośna, modulacja to dmuchanie w mikrofon. Ten aparat wykorzystuje jedną częstotliwość i szybko przełącza się z nadawania na odbiór, jest synchronizowane pomiędzy centralką a słuchawką. Poniżej wywoływanie wyłączonej słuchawki przez centralkę po naciśnięciu przycisku Intercom;


A tak wygląda wybieranie tonowo numeru na słuchawce;



Nie będę szczegółowo omawiał funkcjonalności aparatu, bo nie tego artykuł dotyczy. Przyjrzyjmy się jego konstrukcji. Centralka jest wyposażona w automatyczną sekretarkę zapisującą wiadomości na mikrokasecie;



W moim egzemplarzu jednak jej nie było a sam mechanizm wydawał jedynie dziwne dźwięki. Po odkręceniu czterech wkrętów dostajemy się do środka;



Znajdziemy tu AN6165SB, kompresor/ekspander wraz z układem antylokalnym oraz interfejsem linii telefonicznej, niestety nie udało mi się odnaleźć jego noty katalogowej a jedynie jego młodszego brata AN6166NK. Różnice zapewne są niewielkie;







Jest też mikrokontroler VI404678H o którym nie znalazłem żadnych informacji, tuż obok zamontowano LA6234N o którym również brak informacji. Oznaczenie oraz sposób połączeń sugeruje iż jest to bliźniaczy układ do LM324 czyli popularnego uniwersalnego poczwórnego wzmacniacza operacyjnego. Kolejnym układem jest SC371004, pod tym oznaczeniem jest ukryty syntezer PLL MC145166. Jest to układ specjalnie zaprojektowany do pracy w takich aparatach pracujących w paśmie 46/49MHz;



Układ współpracuje z kwarcem 10,240MHz oraz odbiornikiem z podwójną przemianą częstotliwości, pierwsza to 10,695MHz a druga to 455kHz. Sygnał 10,240MHz jest wykorzystany do uzyskania II p.cz. Widać to na schemacie blokowym poniżej;



W zasadzie są to jakby dwa układy PLL w jednej obudowie, jeden dla odbiornika a drugi dla nadajnika. W wewnętrznej pamięci ROM są zapisane stopnie podziału programowalnych dzielników częstotliwości uwzględniające 10 różnych kanałów a także odstęp TX/RX, można też wybrać czy syntezer pracuje w centralce czy słuchawce;



Odkręcamy jeden wkręt, i po troszkę silniejszym podważeniu (płytka główna jest połączona z płytką klawiatury oraz mechanizmem złączami szpilkowymi oraz jednym zatrzaskiem) otrzymujemy dostęp do strony elementów płytki oraz mechanizmu;



Od razu widać przyczynę dziwnego zachowania mechanizmu, urwany pasek.




Na płytce wyraźnie widać zarys części radiowej, pod kwarcem 10,240 MHz na przeciwnej stronie płytki jest właśnie umieszczony syntezer MC145166. Dwa filtry ceramiczne 10,7 MHz oraz 455 kHz oraz dziewięć LC, współpracują one z układem AN6169K będącym odbiornikiem oraz nadajnikiem rf. Niestety, brak szczegółowych danych dotyczących tego układu a mógłby okazać się ciekawym do zastosowania w jakiejś amatorskiej konstrukcji radiowej. Znajdziemy też popularne transoptory PC817 a także ON3181;





Dwa niewielkie transformatory to separacja oraz dopasowanie do impedancji linii telefonicznej, transoptory służą do wykrywania sygnału dzwonienia z centrali oraz polaryzacji linii (nie pamiętam już co sygnalizuje centrala zmianą polaryzacji) a jeden z nich pełni rolę wybieraka impulsowego. Znajdziemy pracujące w duecie układy BA6218 oraz BA6220, pierwszy to scalony mostek H a drugi to stabilizator obrotów silnika DC małej mocy. Oba sterują silnikiem mechanizmu;







Obok powyższych układów znajdują się dwa przyciągające uwagę elementy w bardzo nietypowych obudowach, są oznaczone D2136 oraz D2137.






Do czego są potrzebne tranzystory mocy? Podejrzewam że również biorą udział w sterowaniu mechanizmu kasety, zapewne włączają jakieś elektromagnesy. Za tor odczytu oraz zapisu na taśmie odpowiada układ o oznaczeniu SC79100P, tu również brak szczegółowych informacji. Reszta elementów to drobnica RLCDT oraz sześć przełączników hebelkowych i potencjometr suwakowy. Panel przedni zawiera jedynie wyświetlacz siedmio-segmentowy oraz cztery diody LED, na krótkim przewodzie jest również mikrofon elektetowy. W obudowie zostaje antena teleskopowa oraz miniaturowy głośnik 32Ω/0,2W.



Słuchawka, co można słusznie podejrzewać opiera się zapewne na identycznych układach rf z nieco innym sterowaniem ze względu na bardziej rozbudowaną klawiaturę funkcyjną. Po zdjęciu klapki mamy dostęp do pakietu akumulatorków NiCd o napięciu 3,6V, jak widać, został wstawiony zamiennik;



Po odłączeniu baterii i odkręceniu znajdującego się pod nią wkręta musimy podważyć obudowę aby puściły zatrzaski na jej krawędziach;



Widać podobieństwa konstrukcyjne do centralki, jednak zastosowano trochę inne układy. Tak jak w centralce jest AN6165K, lecz w wersji przewlekanej. Po odkręceniu kilku kolejnych śrubek "otwieramy kanapkę:



Tu w roli syntezera zastosowano SM5131DS, jest to zamiennik MC145166. Układem rf jest AN6168SC zamiast AN6169K, i tu szkoda że nie są dostępne szczegółowe informacje o żadnym z tych układów. Kontrolerem sterującym jest Nec I004G783 o którym także brak jakichkolwiek informacji. Współpracuje on z dwoma kwarcami, jeden to 1,2MHz a drugi to maleństwo przypominające typowe rezonatory zegarkowe 32,768kHz. Znajdziemy też dwa potencjometry montażowe oraz dwa miniaturowe przełączniki a także kilka diod LED i 22 switche. Nie może też zabraknąć mikrofonu elektretowego oraz małego głośniczka o oznaczeniu DR-934.



Na koniec zostawiłem mechanizm kasety;




Mechanizm jest dość typowym rozwiązaniem stosowanym przez firmę Panasonic, sterowanie przesuwem taśmy odbywa się poprzez zmianę kierunku obrotów silnika napędowego za pomocą sprzęgła kierunkowego przenoszącego napęd na rolkę dowijającą, docisk głowic do taśmy zapewnia elektromagnes poruszający sankami (podczas odtwarzania lub zapisu). Moje podejrzenia się tu potwierdziły. Na rolce odwijającej umieszczono okrągły magnes oraz kontaktron będący czujnikiem obrotów. Obie głowice (kasująca i uniwersalna) są w wykonaniu mono (w takim zastosowaniu stereo nie ma sensu). Sterowanie jest bardzo proste, chyba nawet nasz forumowy kolega @p.kaczmarek2 podejmował takie próby, tak coś mi się kojarzy . Ponieważ nie mam paska ani kasety to odpuszczę sobie takie próby.

Ponieważ mam różnych telefonów kilka sztuk, więc niedługo pokażę wnętrza KX-TG7301PD oraz KX-TC162-B.