RADOM: TVN JUŻ NADAJE
Podaję za komunikatem na;
www.radiopolska.pl
" W piątek 10 listopada TVN uruchomił nowy nadajnik w Radomiu.
Emisja odbywa się na kanale 53 z ERP 1,0 kW z masztu Emitela przy ul.Przytyckiej w Radomiu.
Przy sygnale stacji jest nadawany teletekst.
(.......)
Kanał 53 w Radomiu był w latach 1996-2005 używany przez telewizję Polsat.
Jednakże z powodu uruchomienia w 2003 roku nowego nadajnika dużej mocy na kanale 60 z Radiowego Centrum Nadawczego Przysucha/Kozłowiec i pokrycia Radomia tymże sygnałem postanowiono zrezygnować z emisji na kanale 53."
Z "Katalogu lokalizacji anten nadawczych stacji "radiowych" nadających w Polsce", (zamieszczonego na stronie internetowej "Radiopolska");
Maszt nadajnika (RON) EmiTel Radom "Wacyn" ul. Przytycka, znajduje się na północno-zachodnim skraju miasta Radomia.
- Pozycja geograficzna masztu nadajnika; <21°06'30"E, 51°24'30"N>
- Wysokość (podstawa 172 metrów. nad. poziomem. morza. + maszt 140m nad. poziomem. terenu)
Teoretycznie, (jeśli nie nastąpiła jakaś pomyłka na stronie internetowej), to "telewizyjne" anteny nadawcze kanału 53 TV, (UHF-TV) mogą więc być zawieszone nawet jakieś 20 metrów wyżej, w stosunku do "radiowych" anten UKF-FM 87.5-108MHz, czyli nawet; 160m nad poziomem terenu (a 172m + 142m +20m = ok. 330 metrów nad poziomem morza).
- Skuteczna moc promieniowana ERP=1kW
CELEM PRZYBLIŻENIA ZASAD TEORETYCZNEGO SZACOWANIA:
- spodziewanego natężenia pola fal elektromagnetycznych konkretnym w miejscu odbioru,
- wymaganego do dobrego odbioru, zysku energetycznego anten odbiorczych,
- spodziewanego napięcia użytecznego na wejściu antenowym odbiornika,
przytaczam poniżej troszkę teorii z poradnika "anteny i instalacje antenowe"- Janusza Batora.
OSZACOWANIE NATĘŻENIA POLA
Według wykresu charakterystyk propagacyjnych CCIR na zakres IV-V-(tv UHF), dla:
- mocy skutecznej promieniowanej ERP, równej 1kW,
- skutecznej wysokości zawieszenia anteny nadawczej przyjętej umownie za H=150m,
- wysokości zawieszenia anteny odbiorczej 10m nad poziomem terenu,
mediana natężenia pola elektromagnetycznego (K), sygnału TVN, powinna wynosić dla odległości (L) pomiędzy antenami nadajnika a anteną odbiorczą równej:
L=10km;....K=77.0dBu,
L=15km;....K=66.0dBu,
L=20km;....K=62.0dBu,
L=25km;....K=56.5dBu,
L=30km;....K=51.5dBu,
L=35km;....K=47.5dBu
L=40km;....K=44.0dBu,
L=45km;....K=40.5dBu,
L=50km;....K=37.6dBu,
L=60km;....K=32.5dBu,
L=70km;....K=27.5dBu,
Jak pisze Janusz Bator, w poradniku anteny i instalacje antenowe;
(Wartość statystyczna natężenia pola fal elektromagnetycznych, spodziewana w co najmniej 50% miejsc odbioru, w ciągu co najmniej 50% czasu odbioru, nazywa się wartością medialną (tzn. statystycznie przeciętną) lub medianą natężenia pola (K).
Wyraża się ją za zwyczaj w dB względem 1 uV/m, tzn. w dBu(V/m).
Natężenie pola w ściśle określonym miejscu, gdzie umiejscowiona jest antena odbiorcza abonenta (np. 3m nad dachem budynku) zależy od wielu czynników przypadkowych a zwłaszcza od rzeźby pobliskiego terenu i obecności obiektów naziemnych, jak budynki, drzewa, instalacje elektryczne itp. znajdujących się w bezpośrednim sąsiedztwie tej anteny.
Czynniki te powodują, że nie można jednoznacznie obliczyć natężenia pola w konkretnym, dowolnie wybranym miejscu odbioru.
Posługując się metodami matematyki statystycznej można jednak obliczyć wartość natężenia pola, jakiej należy oczekiwać w określonym (założonym) procencie miejsc, losowo rozmieszczonych w rejonie odbioru (np. terenie rozległej miejscowości lub niewielkiej jednostki administracyjnej) w ciągu pewnego czasu odbioru wyrażonego również jako procentowa część całkowitego czasu odbioru.
Charakterystyki propagacyjne pozwalające na obliczenie medialnej wartości natężenia pola w zależności od;
- odległości,
- mocy skutecznej promieniowanej ERP,
- wysokości skutecznej zawieszenia anten nadawczych H,
- ukształtowania terenu na trasie sygnału określanego współczynnikem delta(h),
zostały opracowane w ramach programu wieloletnich badań CCIR.
Obliczenia szacunkowe natężenia pola mogą być dokonywane tą metodą, jeżeli odległości od stacji nadawczej są większe od 10km, gdyż w pobliżu anteny nadawczej natężenie pola ulega bardzo silnym wachaniom w zależności od warunków lokalnych i charakterystyk anteny nadawczej.
WARTOŚĆ NAPIĘCIA Ua
Na podstawie mediany natężenia pola można obliczy teoretyczną spodziewaną wartość napięcia sygnału Ua indukowanego na zaciskach dipola pólfalowego, zawieszonego na wysokości 10 metrów nad ziemią.
Odczytując spodziewaną wartość mediany pola K, (w dBuV/m) w danym miejscu odbioru,
z wykresów charakterystyk propagacyjnych CCIR, dla synału TVN na kanale 53 (-UHF-tv) nadawanego z nadajnika,
po uwzględnieniu:
- odległości miejsca odbioru od nadajnika,
- skutecznej mocy promieniowania anten nadajnika, ERP,(tu dla TVN; ERP=1kW)
- poprawki mocy- dP, dla nadajników o mocy ERP, różnej od wzorcowego ERP=1kW, (tu,dla TVN; dP=0.0dB)
- parametru (dUind), określającego zależną od długości fali elektromagnetycznej pomocniczą wartość poziomu napięcia indukowanego na antenie w postaci rzeczywistego pojedynczego dipola pólfalowego, (tu dla TVN na k.53; dUind=-23.7dB),
- przyjętej do obliczeń (szacunkowych), skutecznej wysokości zawieszenia anten nadawczych (tu dla TVN; H=150m)
otrzymujemy teoretyczne, przybliżone poziomy napięć Ua (dBuV), indukowane na zaciskach anteny odbiorczej (w postaci pojedynczego dipola pólfalowego) zawieszonej 10 metrów nad poziomem terenu, w 50% miejsc odbioru.
WSPÓŁCZYNNIK KOREKCJI dKdh
Istnieje jeszcze współczynnik korekcji dKdh, dla odczytywanych wartości mediany pola, zależny od przeciętnej falistości (pofałdowania) terenu -delta(h)- w odległości nie większej niż 100 km od nadajnika.
W wykresach charakterystyk propagacyjnych CCIR, mediany pola podano dla delta(h)=50m, jako typową wartość pofałdowania terenów nizinnych.
Dla większośći rozpatrywany przez nas obszarów odbioru wokół Radomia, w promieniu 30km od nadajnika RON Radom-Wacyn, tj. płaskich terenów nizinnych pradoliny Wisły) parametr delta(h) możemy przyjąć równy zero, dla którego wartość współczynnika korekcji dKdh=+10dB.
Warto zauważyć, że jeśli na rzeczywistej drodze fal elektromagnetycznych pomiędzy anteną nadawczą a anteną odbiorczą, pofałdowanie terenu nie będzie "zasłaniać"sygnału, w którym kolwiek miejscu, to analogicznie wartość współczynnika korekcji dKdh może przyjąć wartość +10dB.
Taka sytuacja występuje np. w przypadku bezpośredniej "widoczności elektromagnetycznej" pomiędzy anteną nadawczą a anteną odbiorczą.
Na ogół, bezpośrednią "widoczność elektromagnetyczną", przy typowym nizinnym pofałdowaniu terenu, możemy uzyskać przez podniesienie anteny odbiorczej na odpowiednią wysokość nad poziom terenu, czyli uzyskując "przewyższenie" nad zasłaniającymi częściowo sygnał, dalszymi i bliższymi wyniesieniami terenu lub zabudowy.
W takim przypadku spodziewane wartości mediany natężenia pola i napięcia Ua, też można oszacować jako wyższe dziesięciokrotnie, czyli o wartość współczynnika korekcji dKdh=+10dB.
WARTOŚĆ NAPIĘCIA Ua wyraża się wzorem;
Ua= K+(dP)+(dUind)+(dPdh)
gdzie;
- K, mediana pola, w dBu(V/m),
- dP, ujemna lub dodatnia poprawka mocy dla nadajników o skutecznej promieniowanej mocy ERP (Effectiv Radiated Power), różnej od standardowej ERP=1kW, (w dB)
- dUind, parametr określający zależną od długości fali elektromagnetycznej poprawkę poziomu napięcia indukowanego na antenie w postaci rzeczywistego dipola pólfalowego, w dBu(V), (tu dla układu antena -przewód antenowy-wejście antenowe odbiornika o impedancji równej Z=75 ohm),
wyprowadzony z wzoru na obliczenie wysokości skutecznej anteny (hsk)
Przykładowo, parametr dUind dla zakresu UHF, (to podany dla impedancji 75ohm) przyjmuje następujące wartości ujemne w poszczególnych kanałach tv;
k.21;....dUind=-20.0dB,
k.31;....dUind=-21.1dB,
k.39;....dUinf=-22.2dB,
k.50;....dUind=-23.3dB,
k.53;....dUind=-23.7dB
k.60;....dUind=-24.4dB
Wartości dUind do "szacunków" dla innych kanałów UHF można w przybliżeniu określić metodą interpolacji.
WYSOKOŚĆ SKUTECZNA ANTENY ODBIORCZEJ
Cytat z poradnika "Anteny i instalacje antenowe"-J. Bator.:
"Wysokością skuteczną anteny odbiorczej nazywamy stosunek (wartości skutecznych) siły elektromotorycznej wzbudzonej na zaciskach anteny E do natężenia pola fal elektromagnetycznych K, w miejscu odbioru.
Wysokość skuteczną anteny telewizyjnej można obliczyć znając rezystancję wejściową Ra(ohm) i zysk energetyczny g(W/W), odniesiony do dipola półfalowego.
Należy pamiętać, że pojęcie wysokości skutecznej nie ma nic wspólnego ze skuteczną wysokością zawieszenia anteny nad ziemią.
Jest to pojęcie umowne, umożliwiające szacunkowe obliczenia indukowanych napięć.
W katalogach anten za zwyczaj nie podaje się wartości wysokości skutecznej anten, ponieważ jest to wielkość pochodna od zysku energetycznego i impedancji wejściowej.
Określa się natomiast parametry podstawowe którymi są;
- znamionowa impedancja wejściowa, Ra
- WFS na wejściu anteny,
- zysk energetyczny Ga,
- stosunek promieniowania głównego do wstecznego, P/T (F/R)
- szerokość wiązki głównej,
- szerokość pasma roboczego B.
W polu o stałym natężeniu K napięcie Ua jest tym mniejsze im większa jest częstotliwość.
Aby te straty napięcia zrekompensować, w zakresach większych częstotliwości stosuje się anteny o większym zysku energetycznym.
Przykładowo, jeśli wymagane do dobrego odbioru napięcie na zaciskach anteny Ua, miałoby wynosić np. 1mV dla impedancji Ra=300ohm, przy natężeniu pola w miejscu odbioru; K=200uV/m to antena odbiorcza powinna posiadać wysokość skuteczną hsk=10m
Do spełnienia tego warunku w I zakresie częstotliwości antena może posiadać zysk Ga=0dB,ale już w zakresachIV/V zysk ten powinien wynosić przynajmniej Ga=20dB."
MINIMALNE WYMAGANE NAPIĘCIE SYGNAŁU Uużmin NA WEJŚCIU ODBIORNIKA
Według wspomnianego poradnika J. Batora:
Cytat:
"Napięcie skuteczne sygnału użytecznego (Uuż), na wejściu odbiornika musi być znacznie większe od napięcia szumów (Usz).
W przeciwnym wypadku obraz na ekranie telewizora jest za mało kontrastowy i niewyraźny ("zaszumiony").
O jakości tego obrazu decyduje stosunek napięcia (lub mocy) sygnału użytecznego Uuż, do napięcia (lub mocy) szumów Usz, wyrażony wzorem;
N = Uuż / Usz
tj. w postaci ilorazu (Uuż dzielone przez Usz),
gdzie Uuż i Usz wyrażone są w uV, czyli mikrovoltach),
a wartość "stosunku" N, wyrażona jest w liczbie nie mianowanej
lub wzorem;
N = 20lg (Uuż / Usz),
czytaj; dwadzieścia logarytmów dziesiętnych (20lg) z ilorazu (Uuż / Usz), gdzie Uuż i Usz wyrażone jest w [uV], czyli w mikrovoltach,
a wartość "stosunku" N wyrażona jest w dB, czyli w decybelach.
albo wzorem;
N = Uuż - Usz,
czyli w postaci różnicy (Uuż - Usz), gdzie Uuz i Usz podane jest w dBu, czyli w decybelach poziomu napięcia odniesionych do wspólnego poziomu odniesienia równego jeden mikrovolt,
a wartość "stosunku" N wyrażona jest w dB, czyli w decybelach.
(przypis cytującego:
Nie wiedziałem, czy nawiasy kwadratowe, których używa się w matematycznym zapisie do wyrażania "mian" liczb, -na których operuje wzór matematyczny-, nie spowodują w trakcie wklejania na forum internetowego, "zniknięcia" tych mian, czyli mikrowoltów i decybeli, jeśli spróbuję umieścić je w nawiasach kwadratowych na forum,
stąd ten długi opis prostych wzorów.)
Za minimalną wymaganą wartość N zapewniającą obraz całkowicie "niezaszumiony" przyjmuje się za zwyczaj liczbę 40dB.
Tranzystorowe głowice wejściowe "współczesnych" (lata 1980) odbiorników" telewizyjnych charakteryzują się współczynnikiem szumów od ok. 8dB dla najmniejszych częstotliwości zakresu VHF do ok. 10dB dla największych częstotliwości zakresu UHF.
Zakładając średnie wartości współczynnika szumów oraz przyjmując warunek N = 40 dB (Uuż=100Usz) na podstawie wykresu z rys.5.1 można przyjąć następujące wartości Uuż minimalne, (dla impedancji wejściowej odbiornika równej 75 ohm);
w zakresie III, _____Uuż minimalne = 400uV (52 dBu),
w zakresach IV-V, ___Uuż minimalne = 500uV (54 dBu),
W praktyce możliwy jest odbiór dla kilkakrotnie (ok. 10 dB) mniejszych wartości Uuż, ale jakość obrazu zależy wtedy od egzemplarza odbiornika i może być różnie oceniana zależnie od subiektywnej wrażliwości użytkownika.
Napięcie wejściowe nie powinno być także zbyt duże z uwagi na możliwość "przesterowania...
.....Maksymalne dopuszczalne wartości napięcia wejściowego Uuż maks. wynoszą dla typowych odbiorników o głowicach tranzystorowych ok.30 mV (milivolt), -inaczej 0,03 V" <<-- koniec cytatu.
NAPIĘCIE SYGNAŁU UŻYTECZNEGO Uuż NA WEJŚCIU ODBIORNIKA
(wyrażone w dBuV)w typowej instalacji antenowej bez przedwzmacniacza obliczamy według wzoru:
Uuż = Ua + Ga - Asym - Aprz - Azwr
gdzie;
Ua - napięcie indukowane na zaciskach antenowych dipola pólfalowego wyrażone w dBuV,
Ga - zysk energetyczny anteny wieloelementowej wyrażony dB (decybelach) odniesiony do zysku dipola półfalowego,
Asym - straty sygnału wynikające z tłumienia i nie-idealnego dopasowania symetryzatora wyrażone w dB,
Aprz - straty sygnału wyrażone z tłumienia toru przesyłowego tj. tłumienia przewodu, wyrażonego w dB,
(ewentualnie innych pasywnych (tzn. nie wzmacniających poziomu sygnału) rozgałęźników, zwrotnic antenowych, sumatorów sygnału, pułapek częstotliwości, pasywnych filtrów, separatorów zasilania, transformatorów rozwidlających do łączenia anten w układy synfazowe itp.)
Przykładowo , tłumienie 25 merów przewodu produkowanego w Polsce typu; WDXpek 75-1.0/4.8, pe-spieniony,
- dla kanału 34 (TV4 -Radom), wynosi ok. 4dB,
- dla kanału 57-(TVP3 -Przysucha/Kozłowiec), wynosić ok. 4.9dB
- dla kanału 53 (TVN -Radom) wynosi ok. 4.5dB,
Tłumienie zwrotnicy UHF/UHF od 3dB do 6dB, w zależności od "rozkładu" sumowanych częstoliwości,
Straty symeryzatora na zakres UHF moga wynosić w zależności od typu od 0.5dB do 1.6dB.
Zysk energetyczny anten typu-Yagi-Uda, najbardziej dostępnych na naszym rynku na zakres UHF, w zależności od typu i wymiarów, od10dB do 15dB.
A największych, lecz nie drogich, szerokopasmowych anten wdłużno kierunkowych z elementami typu X nawet do 17dB w kanałach 50-57 (w kanałach 21-30; 10.5db do 13dB, w kanałach 35-45; 14-15dB).
Straty symeryzatora na zakres UHF mogą wynosić w zależności od typu, od 0.5dB do 1.6dB.
TYLE TEORYJI, A TERAZ WRAŻENIA PRAKTYCZNE.
Rzeczywiście działa.
Dla instalacji indywidualnych z typową anteną szerokopasmową z reflektorem płaskim tzw. siatkową
- która ma za zwyczaj zysk energetyczny w kanałach 21-60, rosnący wraz ze wzrostem częstotliwości od 10.5 dB do 13.5db,
- z przedwzmacniaczem antenowym,
- zawieszoną ok.10 metrów nad ziemią,
TVN z Radomia powinien dać się odebrać z dobrą jakością, w odległości co najmniej 20-30 km, na terenach wiejskich i podmiejskich, po południowo-zachodniej, zachodniej, północnej i północno-wschodniej stronie Radomia.
Na przedmieściach Radomia po stronie wschodniej i południowej, zasięg dobrego odbioru TVN-Radom może wynosić trochę mniej, tj, 10-15km.
To oczywiście przypuszczenia czynione na odległość, bo właściwą mapkę zasięgu TVN-Radom uaktualnioną o praktyczne pomiary zapewne można będzie uzyskać przez internet u nadawcy.
Po stronie południowo-wschodnie i południowej kierunek na nadajnik TVN będzie chyba zbliżony do kierunku na nadajnik RTCN-Przysucha -Kozłowiec,
co powinno pozwolić na odbiór z jednej anteny;
- TVN, TVP1, TVP2, TVP3, Polsat,
a w szczególnym przypadku terenów podmiejskich nawet TV-4 z komina CM-Południe.
W pobliżu samego nadajnika na Wacynie oczywiście stosowanie przedwzmacniacza antenowego na TVN jest zbędne, a może nawet pogarszać odbiór, przez przesterowanie przedwzmacniacza zbyt silnym sygnałem.
Gorzej może być w samym Radomiu, gdzie wysokie bloki mogą utrudniać odbiór z anten indywidualnych na domkach parterowych i jednopiętrowych.
Poza tym w samym mieście i na części obszaru terenów podmiejskich trzeba będzie do odbioru wszystkich wymienionych programów, stosować przynajmniej dwie lub nawet trzy anteny kierunkowe,
z których sygnały będa sumowane za pomocą zwrotnicy antenowej.
W bardziej wyszukanych instalacjach indywidualnych, warto skorzystać z telmorowskiego wzmacniacza wielozakresowego WWK−861 z wbudowanymi na jego wejściu strojonymi przedwzmacniaczami jednokanałowymi.
" WWK-*861 świetnie sprawdza się w instalacjach antenowych RTV - w domkach jednorodzinnych, motelach, pensjonatach, ośrodkach wczasowych, itp.
Posiada;
- 2 wejścia antenowe na pasma UHF, umożliwiające selektywne (jednokanałowe) wzmocnienie do 6 sygnałów,
- 1 wejście UHF pasmowe,(tj. na całe pasmo UHF k.21-60) niestrojone,
- 1 wejście VHF pasmowe(k.6-12) niestrojone
- oraz 1 wejście FM.
Umożliwia niezależne wzmocnienie 6 sygnałów pasma UHF, sygnałów pasma VHF oraz radiofonicznych zakresu FM,
nawet, gdy znajdują się one w miejscach o trudnych warunkach odbioru, w których występują sygnały o zróżnicowanych poziomach, nadawane z kilku kierunków.
Zastosowanie wzmacniacza WWK-861 umożliwia odbiór tych sygnałów, wyrównanie ich poziomów oraz wzmocnienie.
Układ wzmacniacza automatyczne wykrywa obecności przedwzmacniaczy antenowych dołączonych do wejść UHF1, UHF2 i UHF3.
Przystosowany jest do transmisji sygnałów analogowej oraz cyfrowej telewizji naziemnej.
W przypadku uruchomienia nowych stacji TV, lub zmiany kanałów nadawania, jego adaptacja i samodzielne przestrojenie nie sprawia kłopotu,
Dzięki wysokiemu poziomowi wyjściowemu istnieje możliwość współpracy z dużą liczbą gniazd RTV.
Uniwersalny wzmacniacz WWK-861 łączy funkcje zwrotnicy oraz selektywnego wzmocnienia sygnałów wyjściowych.
Oznacza to, że niezależnie od układu kanałów, kierunków odbioru oraz poziomów sygnałów, instalacja RTV z tym wzmacniaczem nie wymaga dodatkowych elementów takich jak: zwrotnica antenowa, sumator czy filtr kanałowy." <- to tyle z info producenta.
W samym Radomiu jest chyba jakaś firma sprzedająca i instalująca osprzęt antenowy f-my Telmor.
Szkoda, tylko, że TV4 i TVN nie nadają z tego samego miejsca,
"było by prościej" z wykonywaniem indywidualnych instalacji antenowych do ich odbioru.
PZDR. J.C.
